ham, globaliashuv jarayoni ta ’siri o stid a
b u im m unitetni yuzaga
chiqarishda har bir davlatning m illiy g ‘oya va m afkurasi alohida
aham iyatga ega. A lbatta, bunda, m afkura negizi vatanga muhabbat,
sadoqat, ishonch tuyg‘ulariga y o ‘g ‘rilgan bo‘lib, ajdodlam ing
asriy orzusi bo‘lgan tinchlik va osoyishtalik, uni asrab-avaylash,
m ustahkam lash ham da asrlar osha davom
etib kelayotgan urf-odat-
larimiz, qadriyatlarim iz, a n ’analarim izni kelajak avlodlargacha
yetib borishini ta ’m inlash, m aqsadiga qurilgan boMgandagina,
mafkuraviy im m unitet yuzaga chiqadi.
Yuqorida keltirilgan m antiqiy xulosalardan so ‘ng, dono o ‘zbek
xalqim iz ta ’biri bilan aytganda, guruch kurm aksiz boMmaydi albat
ta. G lobaliashuv jarayoni ham xuddi shunday, y a ’ni, uning kam chi
lik tom oni boMgani kabi yutuq tom onlari boMishi tabiiydir.
Hozirgi davr jahonda yalpi global sivilizatsiyaning qaror to-
pishida a w a lo iqtisodiy integratsiyalashuv
va globallashuvning
ahamiyati ortib bormoqda. Iqtisodiy globalizatsiya “yagona jahon
iqtisodiyoti, jahon bozori, pirovard natijada ja h o n ham jam iyatin-
ing Ь аф о etilishidir, — deb qayd etadi V.S. Yegorov. — U M arkaz —
AQSh boshchiligidagi iqtisodiy rivojlangan m am lakat lam ing peri-
feriy a—uchinchi va to ‘rtinchi dunyo m am lakatlari, rivojlanayotgan
va postkom m unistik m am lakatlarga
nisbatan m afkuraviy, siyosiy
va iqtisodiy ekspansiyasi yoMi bilan m illiy davlatlar chegarasidan
o 'tad i (ulam i qo‘porib tashlaydi)” 1.
Chindan ham shundaym i? D unyo m iqyosida bozor tashkil etish
uchun zo‘rlik ishlatilishi shartm i? B izning nazarim izda, m uallif bu
yerda k o ‘p jihatdan haq. K o‘p jihatdan, lekin toMa em as. A gar glo
balizatsiya iqtisodiy tazyiq va siyosiy bo‘ysundirish chora-tadbir-
lariga asoslangan jaray o n deb tushunilsa, u chindan ham haq. Lekin
ushbu jarayonlarga m uayyan tarixiy
nuqtai nazardan qaraydigan,
iqtisodiy globalizatsiyani faqat ekspansionizm natijasi em as, balki
iqtisodiy jihatdan nisbatan teng boMgan davlatlam ing ixtiyoriy ra
vishda asta-sekin birlashishi, qoloq m am lakatlarning iqtisodiy sa-
lohiyati asta-sekin oshirilishi va tenglashtirilishi
bilan bogMiq uzoq
davom etadigan m urakkab jaray o n deb tushunadigan boMsak, bu
1
Егоров B.C.
Философия открытого общества. — Москва-Воронеж, 2002. —
Б. 227.
167
yerda boshqacha yondashuv, boshqacha talqin zarur. A m m o hali
dunyoning bironta ham rivojlangan davlati shuni o ‘z oldiga bosh
vazifa qilib qo'ygani y o ‘q.
Yuqorida qayd etilgan ju d a qiziqarli
va foydali ilmiy-falsafiy
tadqiqot muallifi aynan shu haqda so‘z yuritadi. U globalizatsiya
natijasida rivojlangan va rivojlanayotgan m am lakatlar o ‘rtasida ta-
fovut kuchayib borayotganini, XX asr oxiriga kelib ular o ‘rtasidagi
iqtisodiy tafovut nisbati 74:1 ga etganini tashvish bilay qayd eta
d i1. Rivojlangan m am lakatlar globalizatsiyadan tobora ko‘proq naf
ko‘rmoqdalar, ular jahon iqtisodiyotiga q o ‘shilish niyatidagi yan
gi mamlakatlarga o ‘z “o ‘yin qoidalari”ni qabul qiiishni shart qilib
q o ‘ymoqdalar, natijada globalizatsiya jarayonlari yagona m arkaz —
A Q Shdan turib tartibga solinm oqda v a nazorat qilinm oqda2.
Iqtisodiy giobalizatsiyaga shu nuqtai nazardan qaralsa, ushbu
jarayonni ro ‘y bergan hodisa deb em as, balki unga sari harakat deb
tavsiflash mumkin.
Boshqacha
qilib aytganda, hozirgi kunda jahon iqtisodiyotida
globalizatsiya emas, balki regionalizatsiya jarayonlari ro‘y bermoq-
da. Shu nuqtai nazardan sotsiologik lug‘atlardan biri mualliflarining
“globalizatsiya — muayyan mahalliy kichik tizim larga tabaqalash-
gan jahon um um iy ijtimoiy-madaniy tizim ining vujudga kelishi”3,
degan fikriga q o ‘shilish mumkin.
Shu munosabat bilan, bizning nazarim izda, iqtisodiy globaliza
tsiya sari harakat to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri em as, balki iqtisodiy salohiyati
teng m am lakatlarning mintaqaviy (m ahalliy) uyushmalari orqali
am alga oshirilmoqda. Bu yerda teng salohiyatli degani bir xil de
gan m a’noni anglatmaydi. M arkaziy Yevropadagi
ayrim sobiq so-
tsiaiistik m am lakatlar Yevropa iqtisodiy ham jam iyatiga qo'shilishi
shundan dalolat beradi. M a’lumki, ushbu m am lakatlar o ‘z iqtisodiy
k o ‘rsatkich!ariga ko‘ra Yevropa ham jam iyatining eski a ’zolaridan
ancha orqada.
1
Do'stlaringiz bilan baham: 
