T o sh k e n t irrig a tsiy a va q ishloq xo‘ja L ig in I



Download 8,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet52/286
Sana11.01.2022
Hajmi8,66 Mb.
#347678
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   286
Bog'liq
Falsafa asoslari

Sabab va oqibat. 
Narsa va hodisalarning ichki birligi, yaxlitligi 
va tarixiy-tadrijiy rivojlanish tamoyiliga ko‘ra,  ularning mazmuni 
va  shakli  o'zgarib  turadi.  0 ‘z  navbatida,  har  qanday  sistemaning 
elementlari o‘rtasidagi strukturaviy boglanish konkret mazmunga 
ega bolib,  unga  mos  mazmunlarda  o‘z  ifodasini  topadi.  Boshqa- 
cha  qilib  aytganda,  mazmun  va  shakl  o‘rtasidagi  aloqadorlik, 
boglanish,  munosabatning  xarakteri  muayyan  sababga  asosla­
nadi.  Ya’ni,  narsa  va  hodisalarning  sistema  shaklida  namoyon 
bolishi,  muayyan  sabab  oqibatidir.  Demak,  narsa  va  hodisalar­
ning  tadrijiy  rivojlanishi  sabab-oqibat  munosabatlari  tarzida 
namoyon  boladi.  Shunga  k o la,  sabab  —  biror  narsa  va  hodisa 
rivojlanish jarayonining  oqibatidir.
Narsa va hodisalarning  rivojlanishi jarayonidagi  sabab va  oqi­
bat munosabatlarini bilishda, ularning makon va zamondagi tari­
xiy  va  mantiqiy  izchilligi  muhimdir.  Boshqacha  qilib  aytganda, 
bir  tomondan,  har  qanday  sabab  avvalgi  hodisalar  yoki  ularning 
rivojlanish  oqibati  tarzida  namoyon  boladi.  Ikkinchi  tomondan 
esa,  bu  oqibat keyingi  rivojlanishning  sababi b o lib   hisoblanadi.
Narsa va hodisalarning rivojlanishi asos bolgan sabablar tizimi 
mavjud.  Ularni  shartli  ravishda:  asosiy  va  asosiy  bolm agan, 
muhim va  muhim bolm agan  sabablarga  ajratish  mumkin.
131


Sababning  mohiyati  avvalgi  hodisalarning  oqibati  sifatida vu­
judga  kelayotgan  hodisalar  uchun  sababligidadir.  Shunga  ko‘ra, 
sababni bir vaqtning  o‘zida oqibat tarzida qarash mumkin.  Aniq- 
roq  qilib  aytadigan  bolsak,  har  qanday  oqibat  sabab  tarzida 
namoyon  boladi.  Shu  bilan  birga,  sababni  narsa  va  hodisalar­
ning  rivojlanish  jarayonidagi  makon  va  zamondagi  davriy  tak- 
rorlanishdan  farqlash  kerak.  Chunki,  sabab  mavjudlikning  gene- 
tik boglanishlarini,  aloqadorliklarini  ifodalashi bilan  birgalikda, 
ularning  istiqbollarini  ham  belgilab  beradi.  Hegel  tili  bilan  ayt- 
ganda,  sabab-mohiyatning  harakatdagi  mavjudlik  holatidir.  Sa­
bab  falsafiy kategoriya sifatida  quyidagi xususiyatlarga  ega:
1)  uning  obyektiv  xarakteri  narsa  va  hodisalarning  ichki, 
tarkibiy elementlari munosabatlariga xos bolib,  mohiyatning  real 
mavjudlik holatini ifodalaydi;
2)  sababning  konkretligi  narsa-hodisalarning  xususiyatlaridan 
kelib  chiqadi,  hamda uning  individualligini ta’minlaydi;
3)  sabab  umumiy xarakterga  ega  bolib,  hech  qanday  narsa va 
hodisaning  rivojlanishi  sababsiz  sodir bolmaydi;
4)  sabab  zaruriy  bolib,  muqarrar  ravishda,  muayyan  oqibat- 
larni  keltirib  chiqaradi;
5) sababning uzluksizligi, bir tomondan, turli sabablarning izchil 
boglanishlarini,  munosabatlarini,  ikkinchi  tomondan,  har  bir  sa­
babning oqibat tarzida oldingi sabab bilan bogliqligini xarakterlaydi.

Download 8,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   286




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish