Т о ш к е н т ф а р м а ц е в т и к а и н с т и т у т и двст кафедраси Маърузачи: Доцент А. Д. Таджиева

Заррачалар ўлчамларини трепевтик активликга таьсирини биринчи марта сульфаниламид препаратларида, ундан кейин стероид препаратларида, фуран ҳосилаларида, салицил кисло-тасида, антибиотикларда ва ҳозирги вақт-да тутқаноқга қарши, оғриқ қолдирувчи, пешоб ҳайдовчи туберкулезга қарши, диабетга қарши дори препаратларида ва кордиотоник моддаларда аниқланган

доривор моддани майдаланиш даражаси- ни танлаш илмий жиҳатдан асосланган бўлиши керак Ҳар қандай ҳолатда ўта майдаланган кукунни олишга интилиш ўзини оқламайди, чунки айрим ҳолларда доривор моддани заррачалари ўлчамларини кескин кичрайтириш моддани инактивацияга олиб келиши мумкин, уни организмдан тез чиқарилиши ёки организмга керак бўлмаган токсикологик таъсири пайдо бўлиши мумкин ва шунингдек препаратни турғунлиги камаяди

Шунинг учун доривор препаратларга аналитик меъёрий ҳужжат (АМҲ) ишлаб чиқилганда модда заррачалари, ўлчамларига қатъий регламент белгилаш керак бўлади.

Доривор препаратларни терапевтик фаоллигига уларни полиморф модификацияларининг таъсири ҳам катта эканлигини унутмаслик лозим.

Полиморфизм (грекча, “рoli-кўп, morphe - шакл”) – бу турли шароитларида кристаллаш жараёнида кристаллари бир-биридан симметрия гуруҳи ёки шакли, физикавий, айрим ҳолатларда кимёвий хоссалари билан фарқланувчи кристал-ларни пайдо қилувчи кимёвий модданинг хусусиятидир.
Ҳар қандай доривор модда маълум шароитда (эритувчи, ҳарорат, босим ва бошқалар) маълум системада кристалланади ва маълум физик-кимёвий хоссаларга эга бўлади (эрувчанлик, суюқланиш ҳарорати, нисбий юза, мустаҳкамлик, шакл, заррача ўлчамлари ва бошқалар).
Кукунларни мавжуд АМҲ даги физик хоссалари, яъни “кристал”, “майда кристал”, “аморф” ва “енгил кукун” кабилар технологик жараён учун етарли, аммо терапевтик фаоллигига таъсирини кристаллокимё бериши лозим.

Доривор моддаларни иденфикациялаш учун еттита кристаллографик системалар мавжуд (сингоний): - моноклин - диклин - тригонал - тетрагонал - гексагонал - ромбик - кубик