T k 1Kommunikativ

3.Yangi mavzu bayoni:17 daqiqa
Harorat ekologik omil sifatida tirik organizmlar hayotida muhim o‘rin tutadi.hayvon va o‘simliklar hayotida moddalar almashinuvi, biokimyoviy va fiziologik jarayonlaming sodir bo‘lishi va tezligigata ’sir qiladi. Harorat sutka davomida yil fasllari bilan bog ‘liq holda mavsumiy hamda geografik zonallik jihatdan o‘zgaruvchan omildir. Termoregulatsiya jarayoni usullariga ham da harorat omiliga moslanish darajasiga ko‘ra organizmlar ikki guruhga:poykilotermva gomoyoterm organizmlarga ajratiladi.Poykiloterm organizmlar umurtqasiz hayvonlar,baliqlar,suvda hamda qumlikda yashovchilar,sudralib yuruvchilar kiradi. Gomoyoterm organizmlarga qushlar va sutemizuvchilar kiradi.O'simliklarda haroratning o‘zgarishiga moslanishlar. 0‘simliklamig hayotiy faoliyati ko‘p jihatdan atrof-muhitning haroratiga bog‘liq.Issiqlikka bo‘lgan talabiga ko‘ra o‘simliklar ekologik guruhlarga ajratiladi: issiqsevar o‘simliklar va sovuqqa chidamli o‘simliklar.Sovuqqa chidamli o‘simliklar yer sharining sovuq va mo‘tadil iqlim mintaqalarida tarqalgan.Evolutsiya jarayonida o‘sim liklarda haroratga nisbatan biokimyoviy,fiziologik, morfologik adaptatsiyalar moslanishlar paydo bo‘lgan.
Biokimyoviy moslanishlar.Yuqori harorat ta`sirida issiqsevar o‘simliklar hujayralari sitoplazmasida ayrim moddalarning konsentratsiyasi ortadi. Sovuqqa chidamli o‘simliklar hujayralari shirasi tarkibida sovuq haroratda suv kamayishi hisobiga shakar miqdori ortadi,bu esa o‘simliklami muzlashdan himoya qiladi.
Fiziologik moslanishlar. Issiq haroratda o‘simliklami qizib ketishdan himoya qiluvchi samarali vosita barg og‘izchalari orqali transpiratsiya suv bug‘latish hisoblanadi.. Etologik moslanishlar. Hayvonlar esa faol harakatlanish orqali o‘zlari uchun qulay yashash jo ylarini tanlaydilar.
4.Mustahkamlash- 10 daqiqa
1.Haroratning tirik organizmlar hayotidagi ahamiyatini tushuntiring?
2. O`simliklarning turli ekologik guruhlarga xos haroratga nisbatan morfologik moslanishlari
3.Poykiloterm va gomoyeterm hayvonlarda haroratga nisbatan qanday moslanishlar bor?
4.Nima uchun issiqqonli hayvonlar turli iqlim mintaqasida yashay oladi?