T. C. Sakarya üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ osmanli şERİyye siCİllerinde ve fetva mecmualarinda iÇKİ İÇme suçu ve cezasi

Çalışmanın Amacı 
İnsan; Allah Teâlâ’ya, kendine, topluma ve doğaya karşı sorumluluklar üstlenen buna 
uygun yetkilerle yaratılmış sorumlu ve sosyal bir varlıktır.
2
Fıtratı gereği toplum içinde 
yaşaması gerekli olan insanın uyması gereken kuralların en başında hukuk kuralları gelir. 
Hukuk kuralları kişilerin birbirleriyle ve toplumla ilişkilerini düzenleyen, uyulması kamu 
gücüyle desteklenen sosyal kurallar bütünüdür.
3
Bilinen tarihin başlangıcından bu yana 
kurulmuş her devlet toplum düzenini sağlayabilmek için birtakım kurallar koymuş ve 
uyulmadığı takdirde belli yaptırımlarla düzeni sağlamaya çalışmıştır. 
İçki içmek hemen bütün toplumlarda sıkça karşılaşılan bir olgudur. Kaynaklara 
baktığımızda İslam’ın ortaya çıktığı VII. yy. Arap toplumunda içki tüketiminin çok 
yaygın olduğunu görüyoruz. Nitekim Kur’an-ı Kerim bu sebepten dolayı içki içmeyi 
baştan yasaklamak yerine, tedricî bir şekilde yasaklamayı tercih etmiştir. Bu şekilde 
insanların içki içme iradesini kırmış, aksi durumlar için de belli cezalar belirleyerek 
toplumdan içkinin men’ini sağlamaya çalışmıştır.
Biz İslam Ceza Hukukunda önemli suçlardan biri olan içki içme suçu ve cezasını ele 
alacağız ve içki içmeye verilen cezaların uygulamada nasıl varlık bulduğunu görmek için 
Osmanlı dönemi şer’iyye sicillerinde içki içmeyle ilgili davaları tespit edip doktrindeki 
cezalarla ne derece örtüşüp örtüşmediğini tetkik etmeye çalışacağız. Bu bakımdan
Osmanlı toplumunun sosyal, kültürel ve hukukî hayatının bir bakıma aynası mesabesinde 
olan şeriyye sicilleri gibi önemli kaynaklar, klasik İslam Hukukunun nasıl uygulandığını, 
uygulamada ne gibi sorunlarla karşılaşıldığını ve toplumdaki etkisini tespit için bize 
önemli veriler sunmaktadır. Bu veriler ışığında fıkıh literatüründe okuduğumuz hukuk 
2
İlhan Kutluer, “İnsan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Ankara: TDV Yayınları, 2000), 
22:323 
3
Necip Bilge, Hukuk Başlangıcı, 32. Basım, Ankara, 2014, s. 13 

---

3 
kuralarının ve cezaların toplumdaki yansımasını görmüş olacağız. Ayrıca o dönemde 
konumuzla ilgili verilmiş fetvaları inceleyerek Osmanlı Devleti’nin sosyal hayatını, 
siyasi, hukuki anlayış ve görüşlerini somut örneklerle anlamaya çalışıp şeriyye 
sicillerindeki uygulamalarla ve doktrin ile mutabık olup olmadığını tespit etmiş olacağız. 
Bu bağlamda fetva mecmuaları hukuksal, toplumsal konuları kapsayıcılığı ve toplumun 
çeşitli katmanlarıyla geçmiş ve gelecek arasında köprü görevi sağladığı için 
kullandığımız önemli kaynaklar arasında olacaktır.