T. C. Sakarya üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ osmanli şERİyye siCİllerinde ve fetva mecmualarinda iÇKİ İÇme suçu ve cezasi

 
GİRİŞ 
Çalışmanın Konusu 
Din akıl sahiplerini kendi istekleriyle dünyada iyiliğe, gelecekte selamete yönlendiren, 
Allah tarafından vaaz edilmiş bir kanundur.
1
İslam alimlerine göre geleneksel din tarifiyle 
İslam kavramı arasında mutabakat vardır. İslam teslimiyet, felâha erme gibi manaların 
yanında karşılıklı güven anlamına gelirken buna paralel olarak din de insanlar arasında 
anlaşmazlıkları önleyerek karşılıklı güveni tesis eder. Bu bağlamda din ile İslam amaç 
açısından ortak bir paydada buluşmaktadır. 
Toplumun inşası bir süreci gerektirir. Allah Teâlâ, Kur‘an-ı Kerim vahyinin nüzulü ile 
toplumu inşa etmeye başlamış ve bazı kuralları tedricî bir şekilde getirerek toplumda 
yerleşmesini sağlamıştır. Mekke döneminde öncelikli olarak imanî ve ahlâkî alt yapı 
hazırlanmış, Medine döneminde ise hukukî hükümler peyderpey hayata geçirilmiştir. Bir 
bütün olarak bakıldığı zaman Yüce Allah’ın koyduğu bütün hükümlerde mutlak bir gaye 
vardır, o da kulların maslahatıdır. Dinin bütün ahkâmında toplum düzenini koruyabilmek 
ve insanın eşref-i mahlûkat olarak yaşayabilmesi için dini, canı, nesli, aklı ve malı 
korumaya yönelik hükümler vaz edildiği görülür ki mükellefiyet için vazgeçilmez bir 
unsur olan aklın muhafazası da bu temel amaçlar arasında yer alır.
Diğer yandan insanlık tarihine bakıldığı zaman hemen hemen bütün toplumlarda sarhoş 
edici içkiler kaçınılması zor bir alışkanlık ve bağımlılık olmuştur. Bu alışkanlıkların 
toplumdan uzaklaştırılması için bazı hukukî müeyyidelere ihtiyaç olduğu açıktır. İslâm 
hukukunun suçlulara uyguladığı cezalar, sırf hukukun gereğini yerine getirmek değil; 
kötülük yapma iradesinin zayıflatılması, muhtemel suçların önlenmesi ve suçu işleyen 
kişinin rehabilite edilip topluma yeniden kazandırılması amacını da taşımaktadır. 
İslam dininde yasak olan fiiller dini bakımdan haram ve -Hanefî mezhebi özelinde 
tahrimen mekruh- olarak nitelendirilir. Dünyevi açıdan ise fıkıhçılar cezaları çeşitli 
açılardan tasnif ederek hukuku tatbik etmeye gayret etmişlerdir. Toplum için hukuk, 
1
Günay Tümer, “Din”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (Ankara: TDV Yayınları, 1994), 
9:314

---

2 
sosyal düzeni temin etmek ve toplumun refahını sağlamak bakımından vazgeçilmez bir 
öneme sahiptir. Bu bağlamda çalışmada Hanefi doktirininde içki içme fiiline takdir edilen 
ceza Osmanlı uygulamasında nasıl varlık bulmuştur? İçki içme fiiline verilen ceza tazir 
mi yoksa had midir? Osmanlı uygulamasında içki içme fiiline had cezası verilmiş midir? 
v.b sorulara cevaplar aranmaktadır.