T. Bushuy, F. Ruzikulov qiyosiy tipologiyaning dolzarb muammolari ma’ruzalar matni



Download 0,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet41/58
Sana28.12.2020
Hajmi0,75 Mb.
#53951
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   58
Bog'liq
qiyosiy tipologiya dolzarb muammolar (1)

Hozirgi zamon 

Hozirgi zamon harakat yoki holatning hozirgi real vaqt bilan mos tushgan grammatik ma’no sifatida 

qaralsa-da  (А.И.Смирницкий,  1975,  с.147;  R.Quirk,  S.Greenbaum,  G.Leech,  J.Starvik,  1973,  c.447-448), 

uning ishlatilish diapazoni anchagina keng (N.M.Rayevskaya, 1976, c.246-247). 

Taqqoslanayotgan ingliz va rus tillarida hozirgi  zamon shakllari  «nutq momentida sodir bo‘layotgan 

ish-harakatni»  (ingl.  «He  is  writing  a  letter»,  rus.  «Он  пишет  письмо»),  ma’lum  bir  davr  hamda  nutq 

momentida amalga oshadigan ish-harakatni (rus. «Он сейчас отдыхает вКрыму», ingl. “Now he is having a 

rest  in  the  Crimea”),  har  doim,  muntazam  sodir  bo‘ladigan  ish-harakatni  (rus.  “Ежегодно  он  проводит 

отпуск в деревне”, ingl. “Every year he spends his leave in the country”) ifodalaydi. 

Ingliz va rus tillarida hozirgi zamon ekstratemporal tarzda (H.Sweet, 1995, c.102-103), ya’ni har doim 

sodir bo‘ladigan ish-harakatni ifodalaydi. Taqqoslaymiz: 

-  рус. «Земля вращается вокруг Солнца» 

-  ingl. «The earth rotates round the sun». 

Taqqoslanayotgan tillar uchun bo‘lib o‘tgan voqea-hodisalarni tasvirlashda jonlilik va rang-bararnglik 

xususiyatlarini beruvchi muhim stilistik vosita hisoblangan hozirgi zamon ma'nosining  o‘tgan zamonga o‘tish 

holati xarakterlidir. Taqqoslaymiz: 

«Шум  в  зале  усилился.  Председатель  предостерегающе  поднял  руку.  Не  следует  перебивать, 

пусть господин Нансен говорит…Нансен стоит, опершись руками о край трибуны» (Кублицкий). 

“You’re a pretty mysterious sort of boys”, Hogan said. 

“Hello, Danny”, John says. 

“Hello, Danny”, Morgan says and shakes hands (Hemingway). 

Hozirgi zamon shakli kelasi zamon ma’nosini ham ifodalashi mumkin. Taqqoslaymiz:  

«Я уезжаю сегодня вечером» 

- «I’m leaving tonight» (Abrahams). 

Hozirgi  zamonning  ishlatilishi  bo‘yicha  taqqoslanayotgan  tillarga  xos  bo‘lgan  xususiyatlardan 

quyidagilarni keltirish mimkin: 

1.  Ingliz tilida hozirgi  zamon  perfekt  shakli o‘tgan zamonda sodir bo‘lgan, lekin hatijasi hozir bilan 

bog‘liq bo‘lgan ish-harakatni ifodalaydi: 

«No, she has gone to the theatre» (Dreiser). 

«Нет, она ушла в театр». 




2.  Payt  va  shart  ergash  gaplarda  kelasi  zamon  ma’nosini  ifodalash  uchun  hozirgi  zamon  shakli 

ishlatilishi ingliz tili uchun xos xususiyat hisoblanadi. Masalan: 

“I’ll sling them outside when I go to bed” (Cronin). 

3. Rus tilida o‘tgan zamonda sodir bo‘lgan ish-harakatning hozirgi zamon shakli orqali berilishi rus tili 

uchun norma (me’yor) hisoblanadi (odatda to‘ldiruvchi ergash gaplarda). Masalan: 

«Он не был убежден, что поступает разумно» (Кожевников) 

Shunday  holatni  ingliz  tilida  ham  kuzatish  mimkin.  Lekin  u  faqat  badiiy  asar  qahramonlari  nutqida 

uchraydi. Masalan: 

«I didn't say that. I just meant I can change a wheel» (Barstow). 

Publitsistikada ham xuddi shunday holat uchraydi. Masalan: 

«The makers of the film stressed that the production does not advocate terrorism, to which they are 

completely opposed» (Fjrim, Wash., 2001, V.39, №4, p.21). 




Download 0,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   58




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish