Suyakli baliqlar sinfining umumiy tavsifi va sistematikasi. Suyak – tog‘aylilar, shu’la qanotlilar, ikki XIL nafas oluvchilar va panja qanotlilar kenja sinflari vakillarining tuzilishi, asosiy turkumlari

3. Suyakli baliqlarning tashqi tuzilishi va ichki tuzilishi.
Suyakli baliqlarning gavdasi nihoyatda xilma-xil bo`lib, bu yashash sharoitiga bog`liqdir. Gavdasi xuddi tog`ayli baliqlar singari bosh tana va dum qismiga bo`linadi. Tog`ayli baliqlardan farqli ravishda 5 juft jabra yoriqlarini ustidan bir juft jabra qopqog`i yopib turadi. Og`iz teshigi, odatda boshning oldiga ochiladi. Dum suzgich qanoti, odatda teng pallali — gomotserkal bo`ladi. Kloakasi yo`q, orqa chiqaruv teshigi va siydik-tanosil teshigi mustaqil tashqariga ochiladi.
Suyakli baliqlarning tuzilishini olabug`a balig`i misolida ko`rib chiqamiz.
Teri qoplagichlari. Tog`ayli baliqlarning terisi singari ustki ko`p qavatli epidyermisdan va tolali biriktiruvchi to`qimadan tashkil topgan chin teridan tuzilgan. Epidyermisda bir hujayrali bezlar yopishqoq sekret ajratadi va baliq gavdasini qoplab turuvchi yupqa qatlam hosil qiladi. Bu shilliq parda baliq suzganda ishqalanishini kamaytiradi va bakteriyalar teriga kirishiga to`sqinlik qiladi. Baliqlarning epidyermisidagi bezlar qadaqsimon, sharsimon va kolbasimon bo`ladi.
Epidyermisning pastki qatlamidagi va chin teri hujayralarda pigment bo`ladi. Bu pigmentlar baliqqa har xil rang beradi.
Ko`pchilik suyakli baliqlarning terisida suyak tangachalar hosil bo`ladi va bu tangachalar himoya vazifasini bajaradi. Tangachalar hamisha chin teridan hosil bo`ladi. Ganoid, kosmoid va suyak tangachalar suyakli baliqlar uchun xos, bularning hammasi va umurtqali hayvonlarning tishlari ham plakoid tangachaning o`zgarishidan hosil bo`lgan. Latimyeriyada kosmoid tangacha uchraydi. Buning ustki qatlami kosmin moddasidan iborat, kosmin tuzilishiga ko`ra dentinga o`xshaydi.
Ganoid tangacha hozirgi baliqlardan kayman baliqlarida uchraydi va yassi rombsimon plastinkalardan iborat. Bu tangachalar umumiy pantsir hosil qiladi va tashqaridan ganoin moddasi bilan qoplanadi, ostki qatlami suyakdan tuzilgan.
Suyak tangacha ko`pchilik suyakdor baliqlarga xos bo`lib, ganoid tangachaning o`zgarishidan hosil bo`lgan. Bu tangacha cherepitsa singari cheti bilan bir-birini yopib turadi. Suyak tangachalar doimo o`sib turadi va plastinkada yillik halqalar hosil bo`ladi, shu halqalarning soniga qarab baliqlarning yoshi aniqlanadi. Suyak tangachalar ikki xil bo`ladi:
1) tangachaning tashqi qirrasi tekis bo`lsa, sikloid tangacha (zog`ora baliqlar, lososlar).
2) tangachaning orqa uchi tishlangan bo`lsa, ktenoid (olabug`asimonlar) tangacha deb ataladi.