Suvning fizik xossalari

Suvning xususiyatlari bo’yicha jadval

Xususiyatlari	Suyuqlik	Qattiq	Gazsimon
	Rangsiz	Muzning rangi yo’q, qor oq	Rangsiz
Shaffoflik	shaffof	Muz shaffof, qor shaffof emas	shaffof
	Tarqaladi	Muzning shakli bor, qor yo’q	Shakl yo’q
Qaynatish harorati
Muzlash harorati		^0C da eriydi	Sovutganda – suv

Suvning fizik xossalari
Toza suv hidsiz, mazasiz, rangsiz tiniq suyuqlikdir. Suv 4 0C da eng katta zichlikka ega bo’ladi.. 4 ⁰C dan yuqori temperaturada ham, past temperaturada ham suvning zichligi kamayadi. Suvning ana shu anamaliyasi katta hamiyatga ega. Shu anamaliya tufayli chuqur suv xavzalari qisha tubigacha muzlamaydi va unda hayot saqlanib qoladi.
Suvning boshqa bir anamaliyasi ham tabiat xayotida katta ahamiyatga ega. Suv barcha qattiq va suyuq moddalar ichida eng katta issiqlik sig’imiga ega moddadir. Shu sababli suv qishda sekinlik bilan isiydi va shu tariqa er sharida temperaturani tartibga solib turadi.
Suyuq suvda uning bir molekulasidagi vodorod atomi bilan ikkinchi molekulasidagi kislorod atomi o’rtasida vodorod bg’lanish quyidagi sxemada ko’rsatilganidek hosil bo’ladi:
… 0 Н Н … 0 0
/ \ \ / / \ \ /
Н Н … 0 Н Н Н Н
Bundan murakkabroq molekulyar agregatlar ham suvda shu tariqa hosil bo’ladi.
Ikki molekuladan iborat qo’shaloq agregat – (H₂O)₂ boshqalarga qaraganda barqaror bo’ladi. Suvning umumiy tarzdagi N₂O formulasi bilan bog’liq bo’lgan xilma-xil birikmalarni hisoblab chiqsak, suvlarning 48 xili bo’lishi anglashiladi. Shundan 39 xili radioaktiv, 9 xili esa barqaror suvlardir. Agar vodorodning o’ta og’ir ikki zotopi 4N, 5N mavjudligi haqidagi ma’lumotlar isbotalasa, suvlarning xili 120 taga yetadi.
Ochiq idishda turgan har qanday suyuqlik singari, suv ham bug’lanadi. Ma’lum vaqtdan keyin bug’lanish va kondensaciyalanish o’rtasida dinamik muvozanat qaror topadi. Biror suyuqlikdan xosil bo’lagn bug’, o’sha suyuqlik bilan muvozanatda bo’lsa, u to’yingan bug’ deb ataladi. Bug’lanish endotermik jarayondir.
0 ⁰C temperaturada, odatdagi bosim ostidagi bosim ostida turgan suv sovitilsa, qattiq holatga – muzga aylanadi. Suv muzlaganda uning hajmi ancha ko’payadi. Shu sababli muzning solishtirma og’rligi 0,92 g/sm³ ga teng, ya’ni muz suvdan engilroq bo’ladi. Muz ham, xuddi suv kabi bug’lana oladi.
Suv bug’i bosim bilan temperatura orasidagi bog’lanish va suv qanday sharoitda bir vaqtning o’zida turli fazalarda bo’la olishini ko’rsatuvchi diagrammaning suvning holatini ifodalovchi diagramma deyiladi.

Suvning noyob jismoniy xususiyatlari tufayli issiqxona effekti kabi hodisa mavjud. Mikroto’lqinli pech ham ushbu printsip asosida ishlaydi. Issiqxona effektining qariyb oltmish foizi so’rilishi mumkin bo’lgan suv bug’lari tomonidan infraqizil nurlar ishlab chiqariladi.
Biroq, suv molekulalarining yuqori dipol momenti tufayli mikroto’lqinlarni ham o’zlashtiradi. Ushbu xususiyatlar tufayli olimlar butun dunyo bo’ylab minglab odamlarning hayotini osonlashtiradigan mikroto’lqinli pechni ishlab chiqdilar.
Suv noyob tabiiy moddadir. Ushbu birikma vodorod oksidi bo'lib, uning kimyoviy va fizik xususiyatlarida o'xshashi yo'q.
Ideal holda toza suv tabiatda mavjud emas, chunki u boshqa kimyoviy moddalarning aralashmalarini o'z ichiga olishi mumkin. Qoida tariqasida, bu moddalar barcha turdagi metallar va ularning birikmalaridir. Biz bilamizki, suv elektr tokini o'tkazishi mumkin. Darhaqiqat, uning elektr o'tkazuvchanligi darajasi bevosita uning tozaligiga va tarkibidagi aralashmalarga bog'liq. Mutlaq toza suvni faqat laboratoriya sharoitida, distillash jarayonida olish mumkin. Bunday suyuqlikning ta'mi va hidi yo'q va elektr tokini o'tkazishga qodir emas.
Kimyoviy va jismoniy xususiyatlar suvlar nafaqat noyob va g'ayrioddiy, balki ular hayotiy ahamiyatga ega, chunki sayyoramizda suvsiz hayot mumkin emas. Yer yuzidagi hamma narsa suv bilan, hatto minerallar va toshlar bilan qoplangan.
Suv, boshqa narsalar qatorida, tabiiy termostatdir, chunki u yuqori issiqlik quvvatiga ega bo'lib, asta-sekin qiziydi va soviydi. Bu tirik organizmlar uchun fasllar va kun vaqtlarining o'tishini ancha yumshoq qiladi. Va bu namlikning barcha ajoyib xususiyatlari emas.
Eng qizig'i shundaki, qattiq holatdan suyuq holatga o'tish jarayonida suv boshqa moddalardan farqli ravishda zichlikka ega bo'ladi. Suv eng yuqori zichlikka noldan to'rt darajagacha bo'lgan haroratda erishadi. Suv nol darajada muzlashini hamma biladi, lekin suvning eng yuqori sirt tarangligiga ega ekanligini kam odam biladi. Ushbu ko'rsatkichlarga ko'ra suv simobdan keyin ikkinchi o'rinda turadi. Bu shuni anglatadiki, yiqilib tushganda, suv yuzasida sinish ehtimoli muz ustida sinishdan yuqori.