Suv resurslarini havzaviy rejalashtirish va boshqarish

O‘z o‘zini nazorat qilish savollari:
1. Suv resurslarini havzaviy boshqarishning mohiyati;
2. Suv resurslarini havzaviy boshqarishning afzalliklari;
3. Suv resurslarini integral boshqarish va uning mohiyati;
4. Suv resurslarini integral boshqarishning instrumentlari;

---

128
Salohiddinov A.T., Ashirova O.A.
5. Suv resurslarini havzaviy boshqarish;
6. Havzalarda suv resurslarini integral boshqarishga o‘tish
-
ning boshlang‘ich darajalari;
7. Havzalarda suv resurslarini gidrografik prinsip asosida 
boshqarishning mohiyati;
8. Birgalikda boshqarishga o‘tish jarayoni;
9. Havzaviy boshqarish va Suv resurslaridan mukam
-
mal foydalanish va ularni muhofaza qilish shakliy loyihasining 
o‘xshashliklari va farqli jihatlari;
10. Havzaviy boshqaruv tizimini shakllantirishda asosiy 
talablar;
11. Havzaviy rejalashtirishda qo‘llaniladigan asosiy yon
-
dashuvlar va ularning metodologik asoslari;
12. Siyosiy xohish va havzaviy boshqaruv tizimlari;
13. Gorizontal integratsiya;
14. Vertikal integratsiya.

---

129
SUV RESURSLARINI HAVZAVIY REJALASHTIRISH VA BOSHQARISH
IV bob. Havzaviy rejalarni ishlab chiqish. Suv 
resurslarini havzaviy boshqarishni rejalashtirish 
sikli
4.1 Suv resurslarini havzaviy boshqarishni 
rejalashtirish jarayoni: Rejalashtirish sikli
Oldingi boblarda ta’kidlanganidek, hozirgi sharoitda suv bilan 
bog‘liq muammolarning yechimiga integrallashgan yondashuv
-
ga katta e’tibor qaratilmoqda. Bugungi reallik sharoitlarida suv 
muammolariga bir vaqtning o‘zida ularning iqtisodiy, ijtimoiy 
va ekologik jihatlarini va ta’sirlarini qamrab olgan holda tahlil 
qilmasdan yechim topishning imkoni yo‘q. Havzaviy rejalash
-
tirish Suv resurslarini integral boshqarishning (SRIB) muhim 
elementi hisoblanadi va u suv resurslarini boshqarishning turli 
darajalarida, shu jumladan transchegaraviy darajada ham qo‘lla
-
nilishi mumkin. Havzaviy rejalarni ishlab chiqish va tatbiq 
etish suv xo‘jaligi (havzaviy) tashkilotlariga mavjud suv xo‘jali
-
gi vaziyatini kompleks tahlil qilish va baholash hamda havza 
doirasida suv resurslaridan foydalanishning yaqin (2-3 yilga), 
o‘rta (5-7 yilga) va uzoq (10-15 yilga) kelajakka mo‘ljallan
-
gan rejalashtirishni amalga oshirish imkonini beradi. Havzaviy 
boshqarish jarayonida havzaning iqtisodiy taraqqiyotiga ta’sir 
etuvchi – iqtisodiy rivojlanish, demografik bashoratlar, iqlim 
o‘zgarishining o‘sib borayotgan ko‘rsatkichlari va boshqa omillar 
hisobga olinadi. SRIB rejasini ishlab chiqish rejalarning eng 
hayotiy va samarali bo‘lishiga imkon yaratuvchi asosiy 
tamoyillarga amal qilishni talab etadi. Bunda asos sifatida reja
-
lashtirish jarayoni yoki boshqacha qilib aytganda rejalashtirish 
sikli xizmat qiladi. Shunga o‘xshash rejalashtirish sikllari har 
qanday boshqaruv tizimlarida, havzani boshqarish yoki alohida 
korxonani boshqarish tizimi bo‘lishidan qat’i nazar, qo‘llaniladi. 

---

130
Salohiddinov A.T., Ashirova O.A.
Rejalashtirish sikli asosida ishlab chiqilgan SRIB rejasi mamlakat 
va davlatlararo darajadan boshlab toki har qanday daryo havzasi 
darajasigacha bo‘lgan turli darajalarda qo‘llanilishi mumkin. 
Quyida keltirilgan sxemada ko‘rsatilganidek (4.1-rasm), SRIB 
uchun tuzilgan rejalashtirishning zamonaviy sikli 7 ta asosiy 
bosqichni o‘z ichiga oladi. Mazkur bosqichlarning har biri o‘quv 
qo‘llanmasining keyingi bobida batafsil ko‘rib chiqiladi.
Tayyorlangan rejani ishga 
tushirish: Manfaatdor 
tomonlar tahlili. Rejani 
tuzish bo‘yicha ishchi 
guruhni shakllantirish
Mavjud holatni 
tahlil qilish va 
baholash 
Strategik nazar 
(qarashlar)ni 
shakllantirish
Foydalanilayotgan rejani 
monitoring qilish va 
baholash,
korrektirovka qilish
Barcha 
manfaatdor 
tomonlarni 
jalb etish
Maqsad va vazifalarni 
shakllantirish, 
muammolarni birinchi 
o‘ringa qo‘yish 
Rejadagi 
tadbirlarni 
amalga oshirish
Rejaning matnini tayyorlash 
va barcha manfaatdor 
tomonlarning roziligini olish