- Kapitan Nemo, - dedim men, - mana bu ku-
tubxona bilan yerdagi har qanday saroy faxrlan-
sa arziydi. Okean qa’rida shunday ajoyib kutub-
xonangizning borligi meni hayratga solmoqda!
- Ishlash uchun bundan qulayroq sharoitni qa-
yerdan topasiz, professor? - dedi kapitan. - Pa-
rij muzeyidagi kabinetingiz shunchalik osoyishta
bo'ladimi?
- Yo'q, albatta... Ochig'ini aytsam, bu zal oldida
u juda qashshoq. Bu yerda kamida olti-yetti ming
kitob bordir?
- O'n ikki ming, janob Aronaks. Meni yer bilan
bog'lab turgan yakka-yu yagona narsa shu. Biroq
«Nautilus» birinchi m arta suvga sho'ng'igan kun-
dan e’tiboran men uchun dunyo yo'qoldi. O'sha
kuni men so'nggi kitob va risolalarni, gazetalarning
so'nggi nusxalarini sotib olgan edim. O'shandan ,
beri men uchun insoniyat o'ylashdan va yozishdan
to'xtadi. Bu kitoblar, professor, butunlay sizning
ixtiyoringizda - ulardan istagan vaqtingizda xohla-
ganingizcha foydalanavering.
Kapitan Nemoga minnatdorchilik bildirgach,
kutubxona tokchalariga yaqinlashdim. Men u yer
da aniq fanlarning turli sohalariga doir, falsafa,
adabiyotga doir barcha tillarda yozflgan kitoblarni
ko'rdim.
Qiziq bir narsa diqqatimni o'ziga tortdi: hamma
kitoblar qaysi tilda yozilganidan qat’i nazar, alfavit
tartibida turardi. Bu kapitan Nemoning hamma til-
larni yaxshi bilishidan dalolat berardi.
Men kutubxonaga inson tafakkuri yaratgan eng
ajoyib narsalarni - fan sohasida ham, badiiy proza
va poeziyada ham: Gomerdan tortib Viktor Gyugo-
gacha, Ksenofontdan Mishlegacha, Rabledan Jorj
100
Zandgacha qadimiy va hozirgi zamon avtorlarining
asarlarini ko'rdim. Ammo bu kutubxonada ilmiy ki-
toblar har holda ko'proq edi. Bilishimcha, kapitan-
ning ilmiy m ashgulotlarining asosiy predmeti tabi
iyot tarixi bo‘lishiga qaramay, ballistika mexanika-
si, gidrologiya2, meteorologiya, geografiya, geolo-
giya va hokazolarga oid kitoblar ham kam emasdi.
Tokchalarda Gumboldt, Aragoning barcha asarlari,
Fuko, Anri Sen Kler-Devil, Shasl, Miln-Edvards,
Katrfaj, Tindal, Faradey, Bertello, Abbat Sekki, Pe-
term ann, Mori, Agasits asarlari, akademiyalarning
«Solnoma»lari, turli geografik jamiyatlarning bulle-
tenlari va hokazolar, xuddi shu faxrli jamoa yonida
kapitanning menga ko'rsatgan hurm atidan m innat-
dor bo'lishim kerakdir, mening o‘sha ikki tomligim
ham turar edi. Jozef Bertranning «Astronomiya
asoslari» kitobi menga bir sanani aniqlab olish im-
konini berdi: bu kitob 1865-yilning o'rtalarida chiq-
qanini bilardim; bundan chiqdi, «Nautilus» shun
dan oldin suvga tushmagan.
Demak, kapitan Nemo ko‘pi bilan bundan uch yil
muqaddam suvosti sayohatiga chiqqan!
Bordi-yu, bundan ham keyinroq chiqqan ki
toblar topilib qolsa, suvosti kemasining dengizga
tushirilgan vaqtini yanada aniqroq belgilab olish
mumkin, deb oyladim o'zimcha. Ammo bu masala-
lam i bilib olish uchun hali oldinda yetarli vaqt bor,
hozir esa «Nautilus» mo'jizalarini ko‘rib chiqishni
kechiktirgim kelmadi,
- Kutubxonangizdan foydalanishga ruxsat ber-
Do'stlaringiz bilan baham: