S a k k i z i n chi b o b
VIGO KO'RFAZI
Atlantik okean! Sathi yigirma besh million kvad-
rat milyaga yastanib yotgan, eni o'rta hisobda ikki
ming yetti yuz milya va uzunligi salkam to'qqiz
million milyaga cho'zilgan ulkan suv yalangligidir.
Bu ulkan dengiz qadim zamonlarda deyarli
noma’lum bo'lgan. Ehtimol faqat qadimiy golland-
lar hisoblangan korfagenlar o'zlarining savdo ishla-
ri bilan Yevropa va Afrikaning g'arbiy qirg'oqlarini
aylanib o'tgan bo'lishlari mumkin.
f Bu okeanning ilon izi sohillari juda katta maso-
faga cho'zilib ketgan bo'lib, dunyodagi eng mash-
hur avliyo Lavrentiy, Missisipi, Amazonka, La-Plata,
Orinoko, Niger, Elba, Luara, Reyn kabi jahondagi
eng madaniylashgan va eng yowoyi mamlakatlar-
dagi yerlarni sug'oradigan daryolar unga quyiladi.
Barcha mamlakat va barcha xalqlarning kemalari
hamma tomonlarga yuradigan va dengizlarga dah-
shat soluvchi ikki burun - Gorn va Bur burunlari
bilan tugaydigan ulug'vor suv sathi.
«Nautilus» o'tkir tumshug'i bilan Atlantik okean
suvlarini kesib, uch yarim oy mobaynida salkam o'n
349
ming lyo masofani - Yer ekvatorining uzunligiga
teng keladigan yo'lni bosib o‘tib, suzishni davom
etar edi. Endi u qaysi tomonga yo'l oladi? Ertangi
kun bizga qanaqa tasodiflar olib keladi?
«Nautilus» Gibraltar bo‘g‘ozidan chiqqach, ochiq
okeanga yo'l oldi. U yana suv sathiga ko'tarildi, bi-
nobarin biz uchun ilgarigiday har kuni ochiq havo-
da sayr qilish imkoniyati tug'ildi.
Dastlab suv sathiga ko'tarilganimizda men, Ned
Lend va Konsel tezda palubaga chiqdik.
Yigirma milya narida Ispan yarimorolining janu-
bi g'arbi bilan tutashib ketgan avliyo Vinsent buru
ni xiyol ko'rinib turar edi.
Anchagina kuchli janub shamoli marhamatsiz
dengizda katta to'lqin hosil etdi. «Nautilus» qattiq
chayqala boshladi. Minut sayin shaloplab sho'r suv
kelib tushayotgan palubada uzoq turib bo'lmas edi.
Biroz toza havoda turgach, kema ichiga tushish-
ga oshiqdik.
Men kayutamga qaytdim. Konsel ham kayutasi-
ga ketdi, biroq nimadandir tashvishlangan kana
dalik mening orqamdan yurdi. O'rtayer dengizidan
tez o'tilgani sababli, u tuzgan rejasini ro'yobga
chiqarolmadi va binobarin, qattiq iztirob che-
kayotganini yashirishga urinmas ham edi.
Kayuta eshigini yopishim bilan u stulga o'tirdi
va jimgina menga qarab qoldi.
-
Sizga og'ir, buni tushunib turibman, do'stim
Ned, - dedim men unga. - Ammo tashvish che-
kavermang, bu masalada o'zingizni ayblashga o‘rin
yo'q. O'sha biz suzgan sharoitda qochish haqida
o'ylash telbalik bo'lur edi.
Ned Lend javob bermadi. Chimrilgan qoshlari va
mahkam qisilgan lablari uning bir narsa haqida qat
tiq o'ylayotganidan guvohlik berar edi.
350
- Menga qarang, - so'zimni davom ettirdim, -
aql bilan ish qiling! Hech narsa yo'qotganimiz yo'q.
Biz hozir Portugaliya sohillari bo'ylab shimol to
monga ko'tarilamiz. Fransiya va Angliya yonidan
o'tamiz, u yerda ham osonlik bilan boshpana topsa
bo'ladi. Bordi-yu, «Nautilus» Gibraltar bo'g'ozidan
chiqib, janubga, deyarli quruqlik bo'lmagan tomon
ga yo'l tutganida edi, tashvishingizga men ham she-
rik bo'lur edim. Biroq endi kapitan Nemo serqatnov
dengizlarni chetlab o'tolmasligini bilib turibmiz,
bunday sharoitda esa bir necha kundan so'ng qo-
chishning mutlaqo xavfsiz rejasini tuza olishingiz-
ga imonim komil.
Ned Lend menga yana ham tikilibroq turdi-da,
so'ng qimtilgan lablari ochilib, so'z qotdi:
- Bugun kechasi qochamiz!
Men bir narsa chaqib olganday sapchib ketdim.
Ochig'ini aytsam, bu xabarni eshitishni kutmagan
edim.
Kanadalikka e’tiroz bildirmoqchi edim, ammo
nima deyishimni bilolmay qoldim.
- Biz siz bilan qulay fursatni kutamiz deb shart-
lashganmiz, - deb so'zini davom ettirdi Ned Lend.-
Shunday fursat keldi. Bugun kechasi biz ispan so-
hilidan atigi bir necha milya masofada bo'lamiz.
Hozir kechalar qorong'i, oy yo'q. Shamol bor kuchi
bilan quturmoqda. Menga so'z bergansiz, professor,
binobarin, sizga ishonaman.
Men indamay turar edim. Kanadalik o'rnidan tu
rib, menga yaqinlashdi.
- Bugun, soat to'qqizda! - dedi u. - Bu haq-
da Konselni xabardor qilganman. Bu vaqtda kapi
tan Nemo uyiga kirib olsa kerak, balki uxlashi ham
mumkin. Bizlarni na mexanik, na matroslar ko'ra
oladi. Konsel bilan men palubaga chiqadigan trap
351
ostiga yashirinamiz. Siz, janob professor, signalim-
ni kutubxonada kutib turasiz. Eshkaklar, machtalar,
yelkan qayiqda bo'ladi. Men unga hatto biroz oziq-
ovqat ham olib borib qo'ydim. Bundan tashqari, qa-
yiqni «Nautilus» palubasidan bo'shatib olish uchun
murvatlarni buraydigan ingliz kalitini ham topib
qoyganman. Xullas, hamma narsa taxt. Kechgacha
xayr!
- Dengiz juda toshqin, - dedim men.
- Gapingizga qo'shilaman, - dedi kanadalik, -
ammo bunga e ’tibor bermaslikka to ‘g‘ri keladi.
Ozodlikka erishish uchun biroz tavakkal qilish ke
rak. Aytganday, «Nautilus»ning qayig'i mustah
kam, binobarin, shunday havoda ham shamol oqimi
bo'ylab bir necha milya suzish hech gap emas. Kim
biladi, balki ertaga biz Yevropa sohilidan yuzlab
milya narida bo'larmiz? Agar omadimiz kelib qol-
sa, unda kechasi soat o'n bilan o'n bir orasida is-
pan sohilining biror-bir joyiga yetib olamiz. Bordi-
yu, shunday bo'lmasa, unda xuddi shu vaqtda biz
olamdan o'tgan bo'lamiz. Shunday qilib, kechgacha
xayr!
Kanadalik shunday dedi-yu, meni tamoman sa-
rosimada qoldirib, kayutadan chiqib ketdi. Men
nimagadir qochishning vaqt-soati yetganda, Ned
Lend bilan hamma narsani bafurja kelishib olish va
hatto bahslashish ham mumkin, deb o'ylagan edim.
Biroq qaysar kanadalik menga hatto bir so'z ham
ayttirmadi. Sirasini aytganda, unga nima ham deb
e’tiroz bildirar edim? Ned Lend har qanaqasiga haq
edi. Bu darhaqiqat boshqa vaqtlardagiga nisbatan
qulay fursat va u bundan foydalanib qolishga qaror
qilgan edi...
O'z shaxsiy manfaatim deb bergan so'zimdan
qaytib, o'rtoqlarimning taqdiriga befarq qarashga
352
haqqim bormidi? Ertaga kapitan Nemo bizni yana
har qanday yerdan olis bo'lgan suv sahrosiga olib
chiqsa-chi?
Shu payt qattiq hushtak ovozi eshitildi. «Nau
tilus» rezervuarlariga suv to'latib, okean qa’riga
cho'kmoqchi edi.
Hayajonlanayotganimni yuzimdan sezib qolma-
sin deb, kapitan Nemo bilan uchrashmaslik uchun
kayutadan chiqmadim.
Bir tomondan yana ozodlikka chiqish istagi va
ikkinchi yoqdan jahon bo'ylab suvosti sayohatimni
tugatmay bu ajoyib kemadan ajrash zarurligidan af-
suslanish bilan o'sha kun naqadar og'ir kechdi!
Bu okeanni, ya’ni Atlantikamni Tinch va Hind
okeanlari singari ocholmay to'satdan tashlab ke-
tish: Dunyodagi eng diqqatga sazovor bu kitobning
ikki jildinigina o'qib, qolgan jildlarini o'qishdan ix-
tiyoriy ravishda voz kechish!
Kayutamda naqadar noxush soatlarni kechi-
rar edim! Men o'rtoqlarim bilan birga quruqlikdagi
havo singari ozod bo'lishimni ko'z oldimga kelti-
rib, o'zimga shu bilangina tasalli berishga harakat
qilardim-u, ammo ko'pincha beixtiyor biror ko'zda
tutilmagan to'siq Ned Lendning rejalariga xalaqit
berishini orzu qilardim.
Men «Nautilus»ning qayoqqa borayotganini -
quruqlikkami yoki undan uzoqlashyaptimi - shuni
bilish uchun kompasni ko'rishga ikki marta salonga
kirdim.
Biroq ishlar joyida! «Nautilus» Portugaliya yoni-
dan suzib borar edi. Kema uning qirg'oqlari bo'ylab
to'g'ri shimol tomon yo'l tutgan edi.
Boshqa iloj yo'q, qochishga hozirlik ko'rish ke
rak.
Do'stlaringiz bilan baham: |