Suv ostida sakson ming kilometr

1 

Shpat -  silikatlar jinsidan bo'lgan ba’zi minerallarning nomi.

337

---

laming faoliyati vujudga keltirmoqda. Ko‘ryapsizmi, 

janob  professor,  hayot  suv  ostida  bir  minut  ham 

tinmay qanchalik qaynamoqda.

Men  yana  deraza  oldiga  keldim.  «Nautilus»  qi- 

mirlamay  turardi.  Chidab  bo'lmaydigan  darajada 

issiq  edi.  Suvning  rangi  allaqanday  temir  tuzi  ara- 

lashmasida oqdan qizilga aylandi.

Deraza oynasi  germetik usulda  qoplamaga  mah- 

kamlanganiga  qaramay,  salonni  oltingugurtning 

nafasni  bo'g'adigan  hidi  tutib  ketdi.  Suvda  qizil 

nurlar  manbayini  ko'rib  qoldim.  Bu  shu  qadar yor­

qin  ediki,  uning  oldida  projektorimiz  nurlari  xira- 

lashib qoldi.

Mendan  ter  quyilib,  nafasim  bo‘g‘ila  boshladi. 

Bu hoi yana bir necha daqiqa davom etsa pishib ke- 

tishim hech gap emas!

-  Bu qaynoq suvda ortiq turishning hojati y o 'q ,- 

dedim men kapitanga.

-   Ha,  bu  ehtiyotsizlik  bo'ladi,  -   loqaydlik  bilan 

javob berdi u.

U allaqanday tugmachani bosdi.  «Nautilus» yana 

yo'lga  tushdi va  qolsak halokatga olib keladigan bu 

o't  ichidan  tezda  uzoqlashib  ketdi.  Chorak  soatdan 

so'ng  biz  dengiz  sathida  jonholatda  toza  havodan 

nafas ola boshladik.

Xayolimga,  bordi-yu,  Ned  Lend  qochish  uchun 

shunday  joyni  tanlaganida  tiriklayin  pishardik,  de­

gan fikr keldi...

Ertasi kuni,  16-fevralda, «Nautilus» Matapan bu- 

runini  ortda  qoldirib,  grek tizma  orollaridan  chiqib 

ketdi.

338

---

Ye t t  i n chi   b o b  

0 ‘RTAYER DENGIZI BO'YLAB QIRQ SAKKIZ SOAT

Teran  0 ‘rtayer  dengizi  qadimgi  yahudiylarning 

«Ulkan  dengiz»i,  qadimgi  greklar  «Dengiz»i,  qa­

dimgi rimliklarning «Bizning dengiz», baland tog'lar 

bilan  o'ralgan,  apelsin  daraxtlari,  aloy,  kaktus,  de­

ngiz  qarag'aylaridan  iborat,  gullagan  bog'lar  bilan 

qoplangan,  mirtaning1  ajoyib  hidi  anqib  turadigan 

toza  havosi  bilan  shuhrat  qozongan,  0 ‘rtayer  de­

ngizi azaldan suv bilan o‘t o'rtasidagi kurash davom 

etadigan maydon bo'lib kelgan.  Bu yerda Pluton bi­

lan Neptun2 dunyo hukmronligi uchun kurashdilar.

«O'rtayer  dengizi  sohillarida,  -   deb  yozgan  edi 

Mishle,  -   dunyoda  iqlimi  ajoyib bu joyda  inson ku- 

chiga kuch, sog'ligiga sog'liq qo'shiladi».  Biroq men 

ikki  million  yuz  ming  kvadrat  kilometr  maydonni 

ishg'ol  etgan,  o'z  go'zalligi  bilan  dong taratgan  bu 

suv havzasini bir necha lahzagina ko'ra oldim.

Shu  bir  lahzalik  taassurotlarimni  kengaytirish 

uchun  kapitan  Nemodan  ham  hech  narsani  so'rab 

ololmadim,  chunki  bu  g'alati  odam  O'rtayer  de­

ngizi  bo'ylab  suzayotganimizda  biror  marta  ham 

ko'zga  ko'rinmadi.  Shuni  ham  aytish  kerakki,  biz 

shitob  bilan  suzayotgan  edik va  «Nautilus»  suv  os­

tida  ikki  kecha-kunduzda  ikki  ming  to'rt  yuz  kilo­

metr yo'l  bosdi:  grek tizma  orollaridan  16-fevralda 

chiqqan bo'lsak,  18-fevral tong otarda biz  Gibraltar 

bo'g'ozini ortda qoldirgan edik.

Kapitan Nemo hamma yog'i o'zi qochgan quruq- 

lik  bilan  o'rab  olingan  bu  dengizni  yoqtirmasligini 

sezdim.  Ehtimol,  uning  to'lqinlari  va  shamoli  o'zi

1 Mina - xushbo'y, oqgulli, doim yashil o'simlik butasi.