Сущность и принципы организации безналичных расчетов

Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси маълумотлари асосида ҳисобланган.

Кўрсаткичлар	Й и л л а р
	2011	2012	2013	2014	2015
ЯИМ жами шундан:	100	100	100	100	100
Товарлар	51,1	48,0	47,4	46,1	44,0
Хизматлар	39,5	42,5	45,3	47,2	49,0
Соф солиқлар	9,4	9,5	7,3	6,7	7,0

Иқтисодий ўсиш нафақат мамлакат реал даромадларининг ўсиши, шунингдек, жон бошига тўғри келадиган реал даромадларнинг ўсишини ҳам англатади. Шу сабабли ҳам иқтисодий ўсиш икки хил усул билан ўлчанади.

Иқтисодий ўсиш нафақат мамлакат реал даромадларининг ўсиши, шунингдек, жон бошига тўғри келадиган реал даромадларнинг ўсишини ҳам англатади. Шу сабабли ҳам иқтисодий ўсиш икки хил усул билан ўлчанади.

Биринчи усулда иқтисодий ўсиш аҳоли жон бошига тўғри келадиган реал ЯИМ нинг ўтган даврга нисбатан ўзгариши сифатида аниқланади.
Иқтисодий ўсиш тушунчаси ва ўлчаниши
Иккинчи усулда иқтисодий ўсиш реал ЯИМ ни ўтган даврга нисбатан ўзгариши сифатида аниқланади ва мамлакатнинг умумиқтисодий имкониятлари динамкасини аниқлаш учун ишлатилади.
Бунда жорий йилдаги реал ЯИМ (Y t) ҳажмининг базис йилдагига ( Yt-1 ) (асосан олдинги йилга) нисбатан фоиз кўринишидаги ўсиши аниқланади:
Y t
Y= ------------ x 100
Yt-1
Иқтисодий ўсиш назарияси ва моделларида ЯИМ ўрнига СИМ, ЯМД, СМД кўрсаткичларидан ҳам фойдаланилиши мумкин. Иқтисодий назарияда иқтисодий ўсиш даромадларни қандай нисбатларда истеъмол ва инвестицияларга бўлинишига боғлиқ деб қаралади.
Истеъмол ҳажми динамикаси иқтисодиётнинг провард мақсадини ва яшаш даражаси ошишини билдирса, инвестициялар ҳажмининг ўзгариши ресурс имкониятларининг ўсиши ва техник янгиликларнинг моддийлашишини англатади. Истеъмол ва инвестиция ўртасида етарлича муқобиллик мавжуд, чунки, жорий истеъмол миқдорининг ошиши инвестицияларнинг даромаддаги улушини пасайтириш иқтисодий ўсиш имкониятларини қисқартиради.
Иқтисодий ўсиш реал катталикларда, қиёсий баҳоларда ўлчанади. Ҳар бир мамлакат иқтисодий ўсишга интилади, чунки иқтисодий ўсиш, биринчидан, миллий маҳсулот ҳажми ва даромаднинг кўпайишига, иккинчидан, ресурслардан самарали фойдаланишга, учинчидан, янги-янги эҳтиёжлар ва имкониятларнинг пайдо бўлишига, тўртинчидан, халқаро бозорларда мамлакат обрўсининг ошишига олиб келади

Ҳақиқий иқтисодий ўсиш

• Ўсишнинг барча имкониятларига реал миқдорларга таянилиб, яъни, доимий нархларда қаралади.
• статистика органлари томонидан мунтазам нашр этиладиган ЯИМ ёки бошқа макроиқтисодий кўрсаткичларнинг ҳақиқий йиллик кўпайишидир.

Потенциал иқтисодий ўсиш

Потенциал иқтисодий ўсишни таъминловчи омиллар бўлиб қуйидагилар ҳисобланади:

• ресурсларнинг кўпайиши;
• самарадорликни ошиши.