Surxondaryo baxshilari epik repirtuvarlari baxshilar ijrochiligi



Download 0,98 Mb.
bet4/8
Sana22.07.2022
Hajmi0,98 Mb.
#835900
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Surxondaryo baxshilari epik repirtuvarlari

Qodir baxshi ustozi aytgan sujetda bo`lmagan epizodni Fozil shoirdan o`rganib, uni badiiy mukammal tarzda ijro eta olgan. Fozil shoirda ana shu epizod yetti bo`g`inlik she’r tuzilishidan boshlanib, asosiy qism o`n to`rt bo`g`inlik misralarda ifoda etiladi va oxirida yana yettilik vaznda tugaydi. Qodir baxshida yetti bo`g`in to`la saqlangan. Fozil shoirda bandlar ikkilik, uchlik, to`rtlik, oltilik asosida tuzilgan bo`lsa, Qodir baxshida sakkizlik tizimida qat’iy saqlangan. Har banddan so`ng to`rt misra naqorat takrorlanadi. Bunday holat, birinchidan, Qodir baxshining savodxonligi, she’r nazariyasini puxta o`zlashtirganligi bilan bog`liq. Ikkinchidan, Fozil shoir variantida epik tasvir keng bo`lsa, Qodir baxshida lirik kayfiyat ustunroq. Epik an’ananing ustozdan shogirdga og`zaki asosda yetib kelgan variantlariga e’tibor bersak, unda qadimiy dostonchilik san’atiga xos xususiyatlarning doston matnlarida saqlanganligiga duch kelamiz.

  • Qodir baxshi ustozi aytgan sujetda bo`lmagan epizodni Fozil shoirdan o`rganib, uni badiiy mukammal tarzda ijro eta olgan. Fozil shoirda ana shu epizod yetti bo`g`inlik she’r tuzilishidan boshlanib, asosiy qism o`n to`rt bo`g`inlik misralarda ifoda etiladi va oxirida yana yettilik vaznda tugaydi. Qodir baxshida yetti bo`g`in to`la saqlangan. Fozil shoirda bandlar ikkilik, uchlik, to`rtlik, oltilik asosida tuzilgan bo`lsa, Qodir baxshida sakkizlik tizimida qat’iy saqlangan. Har banddan so`ng to`rt misra naqorat takrorlanadi. Bunday holat, birinchidan, Qodir baxshining savodxonligi, she’r nazariyasini puxta o`zlashtirganligi bilan bog`liq. Ikkinchidan, Fozil shoir variantida epik tasvir keng bo`lsa, Qodir baxshida lirik kayfiyat ustunroq. Epik an’ananing ustozdan shogirdga og`zaki asosda yetib kelgan variantlariga e’tibor bersak, unda qadimiy dostonchilik san’atiga xos xususiyatlarning doston matnlarida saqlanganligiga duch kelamiz.

Shuningdek, barqaror an’anaviy misralarning dostonlar matnida qo`llanishi, voqealar jarayonini ifodalashi, tasvirlanishiga ko`ra, epik an’ana asosida shakllanib kelgan bo`lsa-da, individual ijro jarayonida baxshilar talanti, badihago`yligiga qarab unga turlicha yondashadilar. Masalan, ijro jarayonida baxshi barqaror misralardan nazmiy bayon tasvirida voqealar mohiyatiga qarab foydalansa-da, bu satrlarning bandlar tarkibida takror-takror qo`llanaverishi misradagi mazmun mohiyatiga ham salbiy ta’sir ko`rsatishi mumkin. Buni biz Chori baxshi Umirovdan yozib olingan «Malla savdogar» dostoni misolida ko`rishimiz mumkin:

  • Shuningdek, barqaror an’anaviy misralarning dostonlar matnida qo`llanishi, voqealar jarayonini ifodalashi, tasvirlanishiga ko`ra, epik an’ana asosida shakllanib kelgan bo`lsa-da, individual ijro jarayonida baxshilar talanti, badihago`yligiga qarab unga turlicha yondashadilar. Masalan, ijro jarayonida baxshi barqaror misralardan nazmiy bayon tasvirida voqealar mohiyatiga qarab foydalansa-da, bu satrlarning bandlar tarkibida takror-takror qo`llanaverishi misradagi mazmun mohiyatiga ham salbiy ta’sir ko`rsatishi mumkin. Buni biz Chori baxshi Umirovdan yozib olingan «Malla savdogar» dostoni misolida ko`rishimiz mumkin:
  • Baland tovlarning qorini,
  • Baland tovlar bo`ktar qorma,
  • Baland tovda bo`ktarilgan oppoq qor,
  • Baland tovlarda qorlarim,
  • Baland tovda bo`ktarilgan bastini,
  • Baland tovlarda oppoq qor,
  • Baland tovlar bo`ktarilgan qoringdi,
  • Baland tovlar boshi qalin qormikan,
  • Baland tovlarda bo`ktar qorin,
  • Baland tovda bo`ktarilgan qormisan...

Download 0,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish