Super biologiya uz – yana birinchi, yana oldinda, yana birinchi rivojlanishda…

SUPER_BIOLOGIYA_UZ – YANA BIRINCHI,  YANA OLDINDA,  
YANA BIRINCHI RIVOJLANISHDA… 
 
o‘rgimchak(1), ari(2), chittak(3), olma daraxti(4), 
qirg‘iy(5). 
A)2,4,1,3,5 B)4,2,1,5,3 C)4,2,1,3,5D)2,4,1,5,3 
 
28.Biomassa tushunchasiga mos keluvchi to`g`ri 
javoblarni ajrating. 
1.Ekosistemada moddalarning uzluksiz davriy aylanishi, 
shuningdek, energiyaning yo‘nalishli oqimi sodir bo‘ladi. 
Buning natijasida organizmlar biomassasi hosil bo‘ladi. 
2.Muayyan ekosistemada jamlangan, barcha organik va 
anorganik moddalarning umumiy miqdori ekosistema 
biomassasini tashkil etadi. 3.O‘simliklar biomassasi 
fitomassa deyiladi 4. hayvonlar biomassasi 
gidrobiomassa deyiladi.5. Ekosistema biomassasi 
quruqlik ekosistemalarida maydon birligida quruq 
organik modda massasi birligi bilan: g/m2, kg/m2, kg/ga, 
t/km2, bilan ifodalanadi. 6. suv havzasi ekosistemalarida 
quruq organik modda massasi birligi bilan: g/m2, kg/m2, 
kg/ga, t/km2, bilan ifodalanadi. 
A)1,3,5 B)2,3,6 C)2,4,5 D)1,2,3,6 
 
29.Quyidagilardan noto`g`ri fikrni aniqlang. 
A)Produtsentlar quyosh energiyasi hisobiga birlamchi 
mahsulotni hosil qiladi va qabul qilinadigan quyosh 
energiyasining hammasini biomassada to‘playdi. 
B) Ekosistema biomassasi va uning biologik 
mahsuldorligi bir-biridan keskin farqlanadi. 
C)Ekosistemada organik moddaning hosil bo‘lish tezligi 
biologik mahsuldorlik deyiladi. D)Mahsuldorlik vaqt 
birligida (soat, sutka, yil), maydon birligida (kvadrat 
metrlar, gektar) yoki hajm birligida (suv ekosistemalari 
uchun litrlarda, kub metrlarda) sintezlangan biomassa 
miqdori bilan ifodalanadi.  
 
30.Ekosistemada qaysi xususiyatga ko`ra birlamchi va 
ikkilamchi mahsuldorlik farqlanadi? 
A) Ekosistemadagi turlar xilma- xilligi va individ 
zichligiga ko`ra. 
B)Organik moddalar va biomassaning hosil bo`lish 
tezligiga ko`ra 
C)Tiklanishi va yangilanishi uchun qaysi modda va 
energiyadan foydalanishiga ko‘ra 
D)Hosil bo`ladiga mahsulot biomassasiga ko`ra 
 
31.Birlamchi  mahsuldorlik  qaysi  organizmlar  ishtirokida 
va qaysi jarayonda hosil qilinadi? 
A)Barcha yashil o`simliklar ishtirokida fotosintez 
jarayonida  
B)Fotosintez yoki xemosintez jarayonida avtotrof 
organizmlar (produtsentlar)ishtirokida. 
C)Xemosintezlovchi bakteriyalar ishtirokida,Xemosintez 
jarayonida . 
D)Konsumentlar  va  redutsentlar  ta’sirida  organik 
moddalarning qisman parchalanishi natijasida. 
 
32. «1% qoidasi» ga mos keluvchi to`g`ri javoblarni 
aniqlang. 
1.Quyosh energiyasining 100% dan taxminan 1% i 
xlorofill tomonidan o‘zlashtiriladi va organik molekulalar 
sintezida foydalaniladi 2.quyosh energiyasining  99% i 
qaytariladi, issiqlikka aylantiriladi yoki suv bug‘lanishiga 
sarflanadi.3.quyosh energiyasining organik moddalar 
kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi 
o‘rtacha 99% ni tashkil etadi.4. quyosh energiyasining 
organik moddalar kimyoviy bog‘lari energiyasiga 
aylanishi samaradorligi o‘rtacha 1% ni tashkil etadi 
5.ikkilamchi mahsuldorlikka bog`liq bo`ladi 6. Birlamchi 
mahsuldorlikka bog`liq bo`ladi. 
A)1,2,3,4 B)2,4,5 C)3,4,6 D)1,2,4,6 
 
33. Tropik o‘rmonda(1), tundrada (2), okeanda (3), 
cho‘lda (4) 1 m2 maydonda yiliga mahsuldorlik  necha gr 
quruq moddalarni tashkil etadi? 
a-2200 g, b-3g,c-140g,d-125g 
A)1-a,2-c,3-d,4-b  B)1-b,2-a,3-c,4-d  
C) 1-a,2-d,3-c,4-b  D) 1-d,2-c,3-a,4-b   
 
34.Trofik darajalarda oziqning o‘zlashtirilganlik darajasi 
nimaga bog`liq(1)va necha foizni(2)tashkil qiladi? 
A)1- oziq tarkibiga; b-17-25%  
B)a- oziq tarkibiga va organizmning biologik 
xususiyatlariga b-17-25%  
C) a- oziq tarkibiga va organizmning biologik 
xususiyatlariga b- 12–75% 
D) a- organizmning biologik xususiyatlariga b-12–75%  
 
35. «10% qoidasi» (a) «1% qoidasi» (b)ga mos keluvchi 
to`g`ri javoblarni aniqlang. 
1.Quyosh energiyasining 100% dan taxminan 1% i 
xlorofill tomonidan o‘zlashtiriladi va organik molekulalar 
sintezida foydalaniladi 2.quyosh energiyasining  99% i 
qaytariladi, issiqlikka aylantiriladi yoki suv bug‘lanishiga 
sarflanadi.3 oziq zanjirining har bir trofik darajasida 
energiyaning 99% i yo‘qoladi.4.quyosh energiyasining 
organik moddalar kimyoviy bog‘lari energiyasiga 
aylanishi samaradorligi o‘rtacha 90% ni tashkil etadi.5. 
quyosh energiyasining organik moddalar kimyoviy 
bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi o‘rtacha 1% 
ni tashkil etadi 6. oziq zanjirining har bir trofik darajasida 
energiyaning 90% i yo‘qoladi 7. oziq zanjirining har bir 
trofik darajasida energiyaning 10% i keyingi darajaga 
o‘tadi 8. Amerikalik ekolog olim R. Lindeman ta`riflab 
bergan. 
A)a-1,2,3,5 b-6,4,7,8 B)a-1,2,5 b-6,7,8  
C)a-6,7,8 b-1,2,5D)a-4,6,7,8 b-1,2,3,5 
 
36.”Ekologik piramida qoidasi”(a) va «10% qoidasi» 
(b)ni fanga kiritgan olimlarni aniqlang. 
A)a- R. Lindeman,b-Zyuss  
B)a- Ch. Elton,b- R. Lindeman, 
C)a- Ch. Elton,b-A.Tensli 
D)a-Zyuss ,b- A.Tensli 
 

---