Sun'iy yo'ldosh orbitalari

Kosmik chiqindilar (shuningdek, nomi bilan tanilgan kosmik axlat, kosmik ifloslanish,^[1] kosmik chiqindilar, kosmik axlat, yoki kosmik axlat) kosmosdagi inson tomonidan yaratilgan ob'ektlarning atamasi - asosan Yer orbitasi- bu endi foydali funktsiyani bajarmaydi. Bularga eskirgan kosmik kemalar - ishlamaydigan kosmik kemalar va tashlab qo'yilgan raketa bosqichlari - missiya bilan bog'liq bo'lgan chiqindilar, xususan Yer orbitasida juda ko'p sonli, eskirgan raketa jismlari va kosmik kemalarning parchalanishi natijasida parchalanib ketgan parchalar kiradi. Orbitada qoldirilgan inson tomonidan qurilgan buzilgan narsalardan tashqari, kosmik qoldiqlarning boshqa namunalariga ularning parchalanishidan parchalar kiradi, eroziya va to'qnashuvlar, yoki hatto bo'yoq fleklari, kosmik kemalardan chiqarilgan qattiq suyuqlik va qattiq raketa dvigatellarining yonmagan zarralari. Kosmik chiqindilar kosmik kemalar uchun xavfni anglatadi.^[2]
Kosmik qoldiqlar odatda a tashqi tashqi ta'sir- bu kosmik kemani Yerga yaqin orbitada uchirish yoki undan foydalanish uchun boshlang'ich harakatlaridan boshqalarga tashqi xarajatlarni keltirib chiqaradi - bu xarajatlar odatda hisobga olinmaydi yoki xarajatlarda to'liq hisobga olinmaydi^[3][4] ishga tushiruvchi yoki foydali yuk egasi tomonidan.^[5][1][6]Odam va uchuvchisiz bo'lgan bir nechta kosmik kemalar kosmik qoldiqlari tufayli shikastlangan yoki yo'q qilingan.^{[iqtibos kerak]} Qoldiqlarni o'lchash, yumshatish va ularni potentsial olib tashlash ba'zi ishtirokchilar tomonidan amalga oshiriladi kosmik sanoat.
2019 yil oktyabr oyidan boshlab, AQSh kosmik kuzatuv tarmog'i Yer ustidagi orbitada 20 mingga yaqin sun'iy jismlar haqida xabar bergan,^[7] shu jumladan 2218 operatsion sun'iy yo'ldosh.^[8] Biroq, bu shunchaki kuzatib borish uchun etarli bo'lgan ob'ektlar. 2019 yil yanvaridan boshlab, 1 sm dan (0,4 dyuymdan) kichikroq bo'lgan 128 milliondan ortiq parcha, taxminan 10 000 sm dan 900 000 dona va 10 sm dan kattaroq 34000 dona parcha Yer atrofida joylashgan.^[9] Inson tomonidan yaratilgan kosmik qoldiqlarning eng kichik ob'ektlari (bo'yoq flecks, qattiq raketa chiqindi zarralari va boshqalar) mikrometeoroidlar, ular ba'zida kosmik agentliklar tomonidan ba'zan shunday ataladi MMOD (Mikrometeoroid va Orbital qoldiqlari). Qoldiqlar bilan to'qnashuv kosmik kemalar uchun xavfli bo'lib qoldi; eng kichik narsalar o'xshash zarar etkazadi qum puflamasi, ayniqsa, quyosh panellari va teleskoplar kabi optikalarga yoki yulduz izdoshlari bilan osonlikcha himoyalanib bo'lmaydigan ballistik qalqon.^[10]
Yerdan 2000 km (1200 milya) pastda -balandlik, axlat bo'laklari nisbatan zichroq meteoroidlar; aksariyati qattiq raketa dvigatellarining changlari, bo'yoq parchalari singari sirt eroziyasi qoldiqlari va muzlatilgan sovutish suvi RORSAT (atom bilan ishlaydigan sun'iy yo'ldoshlar).^{[iqtibos kerak]} Taqqoslash uchun Xalqaro kosmik stantsiya 300-400 kilometr (190-250 milya) oralig'idagi orbitalar, eng so'nggi ikki yirik voqea - 2007 y. Xitoy antisat qurol sinovi va 2009 yil sun'iy yo'ldosh to'qnashuvi- 800 dan 900 kilometrgacha (500-560 milya) balandlikda sodir bo'lgan.^[11] XKS mavjud Whipple ekranlash kichik MMOD shikastlanishiga qarshi turish; ammo to'qnashuv ehtimoli 1/10000 dan yuqori bo'lgan ma'lum qoldiqlarning oldini oladi manevr qilish stantsiya.