"Sug‘urta asoslari"

Chet mamlakatlarda sug‘urta tashkilotlarini turkumlanishi va ular tomonidan amalga oshiriladigan asosiy sug‘urta turlari.

Jahonda ish olib borayotgan bir necha o‘n minglab katta-kichik sug‘urta tashkilotlari, ularning filiallarining tuzilishi bir xil emas. Bu tashkilotlarni quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin:

1. 
   Fuqarolarning barcha tabaqalariga xizmat qiluvchi, aksiyalari birja va boshqa yo‘l bilan sotiladigan erkin sug‘urta kompaniyalari.
   
2. 
   Xususiy aksionerlik sug‘urta kompaniyalari, bu tashkilotlarning xususiyati shundan iboratki, uning aksiyalariga ma’lum doiradagi shaxslar egalik qiladilar. Jamiyat qarori bilan ishonchli kishilarga ularni aksiyalari sotilishi mumkin.
   
3. 
   Davlat sug‘urta kompaniyalari, ularning aksiyalariga davlat to‘la yoki qisman egalik qiladi. Bundan tashqari davlat tomonidan ayrim ixtisoslashgan sug‘urta tashkilotlari barpo qilinishi mumkin.
   
4. 
   O‘zaro sug‘urtalash jamiyatlari. Ayrim ishlab chiqarish sohalarida bunday sug‘urta kompaniyalari tuzilib, ularni asosiy maqsadi foyda olish bo‘lmasdan, murakkab vaziyatlarda bir- birlariga o‘zaro yordam ko‘rsatishdir.
   

5. 
   Ayrim sanoat va savdo tarmoqlariga xizmat qiluvchi ixtisoslashgan sug‘urta tashkilotlari. Masalan: aviatsiya sohasida sug‘urtalash chegaralangan bo‘lgani uchun, ular o‘z tarmoqlari bo‘yicha ixtisoslashgan tashkilotlarni tuzadilar.
   

Bundan tashqari “Lloyd” sug‘urta tashkilotiga o‘xshash sug‘urta sindikatlari ham mavjud.

Sug‘urta tashkilotlari ixtisoslashgan va ixtisoslashmagan asosda o‘z ishlarini tashkil qiladilar, ixtisoslashmagan sug‘urta tashkilotlari sug‘urtaning bir necha turlari bo‘yicha o‘z faoliyatlarini amalga oshiradilar. Ixtisoslashgan sug‘urta tashkilotlari ko‘pincha bir-ikki ixtisoslik yo‘nalishlarida ish olib boradilar.

Sug‘urta tashkilotlari sug‘urta obyektlari va tavakkalchiliklar turlari bo‘yicha ham guruhlanadilar. Dastlab shuni aytish kerakki, bunday ixtisoslashish 1978-yil 1 yanvardan boshlab tashkil qilingan Yevropa iqtisodiy hamkorlik tizimida to‘laroq o‘z ifodasini topgan. Bu tizimda sug‘urtaning barcha turlari ikki guruhga bo‘linadi: uzoq muddatli va qisqa muddatli umumiy sug‘urta guruhlariga.
Uzoq muddatli sug‘urta turlariga quyidagi sug‘urta yo‘nalishlari kiradi:

1. 
   Hayotni va annuitetni sug‘urtalash.
   
2. 
   Nikoh va farzand tug‘ilishi sug‘urtasi.
   
3. 
   Uzluksiz sog‘liq sug‘urtasi.
   
4. 
   Tonting (davlat tomonidan kredit shirkatlari bilan qarz munosabatlari) sug‘urtasi.
   
5. 
   Kapitalni qaytarish sug‘urtasi.
   
6. 
   Pensiya sug‘urtasi.
   
7. 
   Boshqa turdagi uzoq muddatli sug‘urtalar.
   

Sug‘urtaning qisqa muddatli umumiy turlari:

1. 
   Baxtsiz hodisalardan sug‘urtalash.
   
2. 
   Betoblik sug‘urtasi.
   
3. 
   Avtomobil sug‘urtasi.
   
4. 
   Temir yo‘l vagonlari sug‘urtasi.
   
5. 
   Samolyotlar sug‘urtasi.
   
6. 
   Kemalar sug‘urtasi.
   
7. 
   Yuklar va transport sug‘urtasi.
   
8. 
   Mulklarni yong‘in va tabiiy ofatlardan sug‘urtalash.
   
9. 
   Transport haydovchilarning fuqarolik javobgarligi sug‘urtasi.
   
10. 
    Avtokompaniya egalarini fuqarolik javobgarligi sug‘urtasi.
    
11. 
    Kema egalarining fuqarolik javobgarligi sug‘urtasi.
    
12. 
    Umumiy javobgarlik sug‘urtasi.
    
13. 
    Kredit sug‘urtasi.
    
14. 
    Xodimlarni zarardan sug‘urtalash.
    
15. 
    Moliyaviy zararlar sug‘urtasi.
    
16. 
    Sud xarajatlari bo‘yicha to‘lovlar sug‘urtasi.