"Sug‘urta asoslari"

Sug‘urtada maxsus atamalardan foydalanishning zarurligi nimada?

Sug‘urtada foydalanalidigan atamalarni qanday turkumlash mumkin?

Sug‘urtaning tashkiliy qirralarini ifodalovchi atamalar tarkibiga qaysilar kiradi?

Sug‘urta fondining shakllanishi bilan bog‘liq atamalar tarkibiga qaysilar kiradi?

Sug‘urta mablag‘larining sarflanishi bilan bog‘langan atamalar tarkibiga qaysilar kiradi?

Amaliyotda qo‘llaniladigan xorijiy atamalardan qaysilarini bilasiz?

2. mavzu. Sug‘urta klassifikatsiyasi

Ko‘riladigan masalalar

1. 
   Sug‘urtani turkumlashning umumiy asoslari
   
2. 
   Sug‘urta sohalari va klasslari
   
3. 
   Tayanch iboralar
   

1. Sug‘urtani turkumlashning umumiy asoslari.

Sug‘urta ixtisoslashtirilgan sug‘urta tashkilotlari tomonidan amalga oshiriladi. Ular davlat va nodavlat mulkchiligidagi tashkilotlar bo‘lishi mumkin. Ularning faoliyat doirasi ichki, tashqi yoki aralash sug‘urta bozorlarini qamrab olgan bo‘lishi mumkin. Shu bilan birga rivojlangan sug‘urta bozori sharoitida ham davlat ichkarisida, ham chetda amalga oshirilishi mumkin. Bu sug‘urtaning tashkiliy turkumlanishidir. Ammo, sug‘urta munosabatlarining mazmuni sug‘urta obyekti va xavf-xatar turlari bo‘yicha turkumlanishi yordamida namoyon bo‘ladi.

Sug‘urta sug‘urtalanuvchilarning turli toifalarini qamrab oladi. Uning shartlari sug‘urta mas’uliyatining hajmlari bo‘yicha farq qiladi; u qonun kuchida va ixtiyoriy ravishda amalga oshirilishi mumkin. Sug‘urta munosabatlarining turlichaligini tartibga solish va o‘zaro bog‘liq yagona tizimni shakllantirish uchun sug‘urtani turkumlash zarurdir.

Sug‘urtaning mohiyatini to‘laqonli namoyon qilish, u bo‘yicha maqsad va manfaatlarni yetarlicha aks ettira olishga sug‘urta kategoriyasini obyektlari bo‘yicha turkumlash xizmat qiladi. Sug‘urtani obyektlari bo‘yicha turkumlanishi natijasida bo‘g‘inlar hosil bo‘ladi. Barcha bo‘g‘inlar shunday joylashganki, har bir navbatdagi bo‘g‘in avvalgisining tarkibiy qismi hisoblanadi. Yuqori bo‘g‘in sifatida – soha, o‘rta bo‘g‘in – tarmoq, quyi bo‘g‘in – sug‘urta turlari hisoblanadi.

Sug‘urtani sohalarga bo‘lish asosida ularning obyektlari bo‘yicha farqlanishi yotadi. Bu omilga mos ravishda barcha sug‘urta munosabatlari yig‘indisini to‘rtta sohaga bo‘lish mumkin:

1.