Sudxo'rning o'limi

32
Sadriddin Ayniy
chalmoqda edim. Bu isqirt mehmonlar qatorida 
mehmonxonaga kirib, osh yeb chiqdi va bosh- 
qa mehmonlar kabi to'yxonadan chiqib ketmay, 
mening yonimga kelib o'tirdi. Shu orada yana 
bir necha mehmonlar kirib, osh yeb chiqdilar, 
u hali ham o‘midan qimirlamas edi. Oxiri meh- 
monlarning keti uzildi. U toy egasini chaqirib:
- Rahim aka uchun ham osh buyuring axir, 
qoli bilan birga «qorni ham tanbur chalayotir»,
- dedi va qo‘shimcha qildi, - Rahim akaning 
oshi seryog'gina, sergo'shtgina bolsin.
...Oshni keltirdilar, haqiqatan ham sergo‘sht- 
gina, seryog'gina suzgan ekanlar. Lekin osh- 
ning to'rtdan biri ham menga nasib bolmadi. 
Mehmonlar qatorida mehmonxonada osh yeb 
chiqqan holda men uchun keltirilgan oshdan 
ham har osham oshga ikki bolak go‘sht qo‘shib 
olar, chaynamasdan yutar-yutmas yana oshga 
qo*l uzatar edi.
Oshdan keyin yana men tanbur chalmoqchi 
bolib, tanburning quloqlarini burab sozlayot- 
ganimda u qulog'imga pichirlab:
- Agar shu toldan senga bir tovoq osh olib 
bersam, yarmisini menga berasanmi? - deb 
so'radi.
- Beraman! - dedim men.
Yana bir payt tanbur chalganimdan keyin 
yana og‘zini qulog'im tagiga keltirib:
- Endi bas qilsang ham boladi, - dedi.
Men ham tanbur chalishni to'xtatib, tanbur-
ni jildiga tiqa berdim va to^ egasini chaqirib:
- Xayr endi, menga javob bering! - dedim.

---

Sudxorning o'limi
33
Toy
egasi ikki tangani qolimga qistirib, 
oldimga bir non bilan bir hovuch qandolat kel- 
tirib qoydi.
Men pulni cho'ntagimga solib, non bilan 
qandolatni ro'molchamga tuga berdim. U toy 
egasiga qarab:
- Rahim aka ayolmand odam, unga sergo‘sht 
va seryog'gina qilib bir tovoq osh bering. Osh- 
ning ustiga bitta non ham qoysinlar, bu kishi- 
ga har narsa bersangiz kuymaydi, vaqti kelsa 
yana xizmat qiladi, - dedi.
Toy egasi uning so'zini ikki qilmadi. Bir tovoq 
palovga bir dona non qoyib keltirib, menga berdi va:
- Tovoqni qaytarib berishni unutmang! -
dedi.
- Xo‘p! - deb men non, magiz tugilgan ro'mol- 
chamni qoynimga soldim, tanbur va tovoqdagi 
oshni ko'tarib toyxonadan chiqdim. Bu odam 
mendan oldin yurmoqda edi.
Toyxonadan bir necha qadam uzoqlash- 
ganimdan keyin u yonimga yondashib:
- Mening hovlim yol ustida, - dedi, - awal u 
yerga yuramiz, men unda oshdan o‘z «haqim»ni 
olaman, so‘ngra sen o‘z haqingni olib, uyingga 
ketasan.
Men rozi boldim. Biz ko'pgina ko'cha va tor 
ko'chalarni aylanib, uning hovlisiga yetdik. 
Malum boldiki, uning hovlisi mening hovlimga 
ko'ra toyxonadan uzoqroqda ekan...
Men bu fursatdan foydalanib uy manzilini 
bilib olmoqchi bolib, Rahimi Qandning so'zini 
bolib, undan so‘radim:

---