Sudralib yuruvchilarning xilma-xilligi Tangachalilar turkumi

Sudralib yuruvchilarning kelib chiqishi
Sudralib yuruvchilarning ajdodlari. fsudralib yuruvchilaming ajdodlari qariyb 300 mln. yil ilgari suvdan quruqlik muhitida yashashga o'tgan eng qadimgi suvda ham quruqlikda yashovchilar bo'lgan O'sha davrga sayyoramizning sernam va issiq iqlim ulаrniug hayot kechirishi uchun juda qulay bo'lgan. Аmmо iqlimning quruqlasha borishi bilаn suvda ham quruqlikda yashovchilaming ko'p qismi qirilib ketib, qolganlarining rivojlanishi esa ikki уо'nа­lishda davom etgan. Ba'zilari suv bo'yida yashab qolib ularda hozirgi suvda ham quruqlikda yashovchilar kelib chiqqan. Boshqalari esa aksincha, quruqlik muhitiga tobora moslashib borgan va ulardan sudiralib yuruvchilar kelib chiqqan.
Qadimgi suvda ham quruqlikda yashovchilaming quruqlik muhitiga moslashuvi ular tuxumining tobora yiriklashib, po'cho­g'ining qattiqlashuvi va hayvon terisining qalinlashib, quruqlashuvi orqali sodir bo'lgan. Тuхum po'chog'ining qattiqlashganligi quruqlikda tuxum qo'yishga imkon bergan. Tuxumning yiriklashib, sariq oziq moddaga boyishi uninf? ichidagi embrionni uzoqroq rivojlanishiga imkon bergan. Shuriing uchun tuxumdan chiqqan yosh hayvon ancha yirik va voyaga yetgan hayvongajuda o'xshash bo'ladi.(yoyaga yetgan hayvonlar terisining qalinligi, ayniqsa, uning muguz tangachalar bilаn qoplanishi tanadagi suvni teri orqali bug'lanib ketishiga to'sqinlik qiladi, binobarin, suvni tejab sarflash imkonini bеrаdi Аmmо qalin va quruq teri orqali kislorodning tanaga o'tishi qiyinlashadi. Вu hol sudralib yuruvchilar o'pka xaltasi devorida katakchalar paydo bo'lishi tufayli nafas olish yuzasining ortishiga, pirovard natijada o'pka faoliyatining kuchayishiga оlib kelgan. Keyinchalik qovurg'alar va ko'krak qafasi paydo bo'lganidan so'ng ko'krak qafasining kengayib-torayishi hisobiga nafas olish jarayoni yanadajadallashgan. Yurak qorinchasida parda paydo bo'lishi va qorinchaning chala bo'linishi esa arteriya va уеnа qonining qisman ajralishiga оlib kelgan.
Sudralib yuruvchilar skeletida qovurg'alarning paydo Ьо'шЫ bilan ularning bo'yni ancha cho'zilgan, bosh qismijuda harakatchan bo'lib qolgan. Sudralib yuruvchilar o'ljasini ushiaganida suvda ham quruqlikda yashovchilar singari butun tanasini burmasdan faqat boshini buradi. Ularning bosh miyasi, sezgi a'zolari va turq-atvori, suvda ham quruqlikda yashovchilarnikiga nisbatan ko'proq takomillashgan. Xilma­. xil harakatlar qilishi tufayli miyachaning hajmi ortgan, bosh miyaning boshqa bo'limlari ham ancha murakkahiashgan.