Sudralib yuruvchilarning xilma-xilligi Tangachalilar turkumi

Toshbaqalar va timsohlar turkumlari.
Sudralib yuruvchilarning umumiy tavsifi
Toshbaqalar turkumi. Toshbaqalaming tanasi orqa va qorin tomondan suyak hamda mиgиzdan iborat mustahkam kosa, ya'ni qalqon bilan qoplangan. Kosalar qovurg'alar, umurtqalar va o'mrov suyaklari bilan bog'langan. Вiron xavf tug'ilganida toshbaqa boshi, oyoqlari va dumini kosasining ichiga tortib oladi. Toshbaqalarning bo'yni uzun, boshi juda harakatchan bo'ladi. Og'iz bo'shiig'ida yo'g'on go'shtdor tili joylashgan, tishiari riyojlanmagan, shoxsimon plastinkalar bilan qoplangan jag'lari bor. Ko'zi va hid bilish organlari yahshi riyojlangan. Umurtqa pog'onasida bо'yin va dum umurtqalari o'zaro harakatchan birikkan, boshqa umurtqalari orqa kosasi bilan harakatsiz qo'shilib ketgan.
Ko'pchilik toshbaqalar quruqlikda, ayrim turlari suv hay­zalarida hayot kechiradi. Chuchuk suyda hayot kechirishga mos­lashgan turlarining barmoqlari orasida suzgich pardasi bo'ladi. Dengiz toshbaqalarining oyoqlari eshkak yazifasini o'taydi.
O'rta Osiyoning cho'l va adirlarida, ayniqsa lalmikor yerlarida О 'rta Osiyo toshbaqasi keng tarqalgan. U ning kattaligi 20-25 sm keladi. Toshbaqalar tabiatda bahor va kuz fasllarida uchraydi. Ular yovvoyi o'simliklar maysalari bilan oziqlanadi. Ba'zan bug'doy Va beda maysalarini уеЬ, birmuncha ziyon keltiradi. Jazirama yoz boshianishi bilan adirlarda toshbaqalarga oziq bo'ladigan o'simliklar qovjirab qoladi. Toshbaqalar esa kuz kirgunicha uyquga ketadi. Kech kuzda hayo soviy boshlagach, ular o'zlari qazigan inlariga yoki toshiaming ostiga bekinib оlib, qishki uyquga kiradi.
O'rta Osiyo toshbaqasi mart-аргеI oylarida' urchiy boshiaydi. Urg'ochi toshbaqalar qazigan inlariga l-6 tadan tuxum qo'yadi. у oz oxirida tuxumlardan chiqqan yosh toshbaqalar tuproqqa ko'milib оliЬ qishlaydi.
у evropaning janubida botqoq toshbaqasi uchraydi. Тoshbaqa yaxshi suzadi va sho'ng'iydi, suyda uchraydigan umurtqasiz hayvonlar bilan oziqlanadi. Uzoq Sharq Suy hayzalarida yashaydigan terili toshbaqaning suyak kosasi bo'lmaydi.
Tropik dengizlarda hayot kechiradigan deпgiz toshbaqasi juda yirik Ьо'liЬ, uning og'irligi 300 kg dan oshadi. Toshbaqa eshkaksi­топ oyoqlari yordamida suvda suzib yuradi; faqat tuxum qo'yish uch-un qirg'oqqa chiqadi.