Stomatologik kasalliklar profilaktikasi

 
 
Kariesning tarqalishi ko‘rsatgichi. 
Karies tarqalishi ko‘rsatkichi-bu ma‘lum bir guru, udud, viloyat, davlat va x.k. Aholisi 
o‘rtasida tishlarida karies mavjud kishilar sonini umumiy Aholi soniga nisbatan foizlar 
miqdoridagi ifodalanishidir. Bu ko‘rsatkichni aniqlash uchun stomatologik ko‘rik o‘tkazilib, 
karies mavjud tishlari bor kishilar sonini ko‘rikdan o‘tkazilganlarning umumiy soniga bo‘linib 
100 ga ko‘paytiriladi. 
Uni quyidagi formulada ifodalasa bo‘ladi: 
Karies mavjud kishilar soni____ X 100 
ko‘rikdan o‘tganlar soni 
Karies tarqalishini baholash yoki bu ko‘rsatkichni ar xil hududlarda olingan 
ma‘lumotlarini bir-biriga solishtirish maqsadida 12 yoshli bolalar uchun quyidagi baholash 
mezonlari qabul qilingan: 
Tarqalish darajasi: 
Past darajada – 0 – 30% 
O‘rta darajada - 31 - 80% 
Yuqori darajada – 81 – 100% 
Stomatologiya amaliyotida karies tarqalishi ko‘rsatkichidan tashqari yana uning jadallik 
ko‘rsatkichi am aniqlanadi. 
Karies jadalligi ko‘rsatkichi-o‘rtacha bir kishi uchun va induvidual bir kishi uchun karies 
bilan zararlangan yoki uni asoratiga uchragan tishlar soni bilan ifodalanadi. 
Karies jadalligini bir kishi uchun o‘rtacha miqdorini topish uchun ko‘rikdan o‘tkazilgan 
kishilarning ar birida karies yoki uni asoratlarini hisoblash lozim. Ular quyidagicha ifodalanadi: 
a) Sut tishlari uchun karies jadalligi kp (t) 
k-karies kavagi bor tishlar soni 
p-plombalangan tishlar soni 
kp shu ikki ko‘rsatkich yig`indisidir. 
K T = 

---

47 
b) kp (p) - karies kovaklari (k) va plombalar (p) soni 
v) Doimiy tishlar uchun karies jadalligi-KPU (t)- bu karies kavagi, plomba va oldirib tashlangan 
tishlar sonining yig`indisidan iborat; (KQPQU.) 
g) KPU (p) - Doimiy tishlar uchun bir shaxsga tegishli tishlardagi karies kovaklari, plombalar va 
oldirilgan tishlar sonining yig`indisidan iborat. Olingan ar bir tish uchun P ko‘rsatkich 5 ga teng 
deb olingan. 
Bunda bir tish ar xil yuzasida bir nechta karies kovaklari yoki plombalar mavjudligini am 
hisobga olinadi. 
Karies jadalligining darajasi faqat bir kishi uchun emas, xalq orasida: hududlar, viloyat, 
shaar, korxonalar, maktablar va bog`cha bolalari o‘rtasida am aniqlanib, bir kishiga nisbatan 
o‘rtacha ko‘rsatkich topiladi. 
Buning uchun Aholi yoki maktab, bog`cha bolalari stomatologiya ko‘rigidan o‘tkazilib, ar 
bir individual shaxs uchun KPU yoki Kp ko‘rsatkichlari aniqlanadi va KPU yoki Kp 
ko‘rsatkichlar yig`indisi ko‘rikdan o‘tgan kishilar soniga bo‘linadi: 
Σ KPU (yoki Σ kp) 
ko‘rikdan o‘tganlar soni 
Yuqorida ko‘rsatilgan ko‘rsatkichlar aniqlanganda kariesni boshlang`ich ko‘rinishi-oq yoki 
qora dog‘`lar hisobga olinmaydi. 
d) Karies jadalligi ko‘rsatkichlarini populyastiyalar o‘rtasida baholash: Buning uchun 
ayrim ududlarda yashovchi kishilar (populyastiya) o‘rtasida KPU ning o‘rtacha ko‘rsatkichi 
topilib solishtiriladi. 
Jaxon Sog`liqni Saqlash tashkiloti (JSST) ning tavsiyasiga ko‘ra karies jadalligi 
ko‘rsatgichining 5 xil darajasi farqlanadi: 
№ 
Jadallik darajasi 
Bolalar yoshi 12 
Kattalar yoshi 35-44 
1. 
Juda past daraja 
0-1,1 
0,2-1,5 
2. 
Past daraja 
1,2-2,6 
1,6-6,2 
3. 
O‘rta daraja 
2,7-4,4 
6,3-12,7 
4. 
Yuqori daraja 
4,5-6,5 
12,8-16,2 
5. 
Juda yuqori 
6,6-va yuqori 
16,3-va yuqori 
O‘choqli demineralizastiyani muvaffaqiyatli davolash uchun emal kristallari to‘ridagi 
yyyetishmovchilik nuqsonlarini to‘ldiruvchi moddalar saqlovchi preparatlarning ishlatilishi emal 
turg`unligini kislotalarga nisbatan oshiradi, emal strukturasining kerakli mineral tuzlar bilan 
to‘yinishi uning o‘tkazuvchanlik xususiyatini pasaytiradi.