Statik biokimyо

4-
tajriba: Trommer reaktsiyasi
Monosaxaridlar ishqoriy muhitda mis(II)- gidroksidini mis(I)- oksidgacha qaytaradi, bu 
reaktsiya natijasida reaktsiya uchun olingan aldozalarga to’g’ri kelgan kislotalar hosil buladi: 
CuSO
4
+ 2NaOH=Cu(OH)
2
+Na
2
SO
4 
O O


C-H C- OH


H - C-OH H - C-OH


OH -C-H + Cu(OH)
2

HO-C-H + Cu
2
O + H
2
O 


H - C-OH H - C-OH


H - C-OH H - C-OH


CH
2
OH CH
2
OH 
d-glyukoza

-glyukonat kislota 
 

---

Reaksiya mahsuloti sifatida qizil rangli mis(I)- oksid hosil bo’ladi. Bu reaktsiyaning 
kamchiligi shundaki, agar tekshirilayotgan eritmada shakar juda oz bo’lsa, ortiqcha miqdorda 
hosil bo’lgan mis(II)- gidroksid qizdirilganda parchalanib, qora rangli mis(II)- oksidiga aylanadi. 
Natijada juda oz miqdorda hosil bo’lgan qizil rangli mis(I)- oksid sezilmaydi.
 
Kerakli asbob va reaktivlar:
probirka, gaz gorelkasi, 1% glyukoza eritmasi, 10% NaOH 
eritmasi, 5% CuSO
4
eritmasi. 
Ishning bajarilishi:
Probirkaga 1% glyukoza eritmasidan 1-2ml quyib, uning ustiga teng hajmda 10% NaOH 
eritmasi qo’shiladi. Aralashmaga chayqatib turilgan holatda tomchilatib 5% mis sulfat 
eritmasidan 1 ml qo’shiladi. So’ngra ohistalik bilan probirkadagi suyuqlik qizdiriladi. Avval 
sariq rangli loyqa paydo bo’lib, vaqt o’tishi bilan qizil rangli mis(I)- oksidga aylanishi kuzatiladi. 
5- tajriba. Feling reaktsiyasi 
Uglevodlarning qaytaruvchanlik xossasini aniqlash uchun ko’p hollarda Feling 
reaktividan foydalaniladi. Bu reaktiv tarkibidagi ikki valentli mis ioni segnet tuzi (vino 
kislotaning natriy-kaliyli tuzi) molekulasida bog’langan holatda bo’lib, oksidlanish-qaytarilish 
reaktsiyasiga erkin kirisha oladi. Reaktsiya mexanizmi Trommer reaktsiyasi bilan bir xil bo’lib, 
faqat aniqlashga xalaqit berishi mumkin bo’lgan mis(II)- oksid hosil bo’lmaydi. Bu reaktsiya 
asosida glyukozani miqdoriy jihatdan aniqlash usuli ham ishlab chiqilgan:
O

C-H COOK


H - C-OH CH-O
\

+2

Cu +NaOH + H
2
O

CH-O / 
OH-C-H 


H - C-OH COONa

H - C-OH

CH
2
OH
d-glyukoza segnet tuzining misli kompleksi 
COONa COOK


H - C -OH CHOH

+2

+ Cu
2
O 
CHOH 
HO- C -H 


H - C-OH COONa

H - C-OH

CH
2
OH
natriy glyukonat segnet tuzi mis(1)-oksid