Standartlashtirish asoslari


-Bob. MAHSULOT RAQOBATBARDOSHLIGINI TA'MINLASHDA



Download 2,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet233/246
Sana11.01.2022
Hajmi2,35 Mb.
#345785
1   ...   229   230   231   232   233   234   235   236   ...   246
Bog'liq
standartlashtirish asoslari

 
10-Bob. MAHSULOT RAQOBATBARDOSHLIGINI TA'MINLASHDA 
STANDARTLASHTIRISHNIG AHAMIYATI 
 
10.1.Sanoat korxonalarida sifatni boshqarish tizimini joriy etish orqali 
mahsulotlar raqobatbardoshligini oshirish strategiyasi 
ISO  8402  xalkaro  standartiga  kura,  sifat  -  bu  «yuzaga  kelgan  yoki  kutilgan 
extiyojlarni  qondirish  imkonini  beruvchi  maxsulot  yoki  xizmatlarning xususiyatlari 
majmuidir».  Maxsulot  sifati  xar  qanday  korxona  uchun  muxim  omil  sanaladi, 
maxsulot  sifatini  ta’minlash  strategiyasi  esa  korxonaning  ustuvor  vazifalaridan 
biridir. 


 
270 
Xozirda  jaxonning  ilgor  kompaniyalari  o`z  strategiyalari  negizida  TQM  (sifatni 
kompleks  boshqaruv)  modellarini  qo`llamokdalar.  TQM  modelini  joriy  qilishning 
uchta majburiy sharti mavjud: 
1)
 
kompaniyaning  oliy  boshqaruv  bugini  sifatni  boshqaruvga  kompaniya 
rakobatbardoshliligi va tarakkiyotini ta’min- laydigan asosiy strategik maqsad, deya 
karashi kerak; 
2)
 
sifatni  boshqaruv  faoliyati  kompaniyaning  barcha  funksional  bulimlarini 
(ishlab  chikarish  faoliyatining  80-90%  ini  korxonaning  sifatni  boshqaruv  bulimi 
nazorat  kila  olmaydi,  bu  xolatda  xar  bir  bulim  o`z  ish  sifatini  o`zi  nazorat  qilishi 
muqobil echimdir) qamrab olishi kerak; 
3)
 
muntazam  ravishda  xar  bir  ish  urnida  ishchiga  yangi  bilimlarni  urgatib  borish 
va ishchilarning ishga bulgan ishtiyokini oshirib borish lozim. 
Ushbu  shartlarning  kay  darajada  bajarilayotganini  korxona  raxbariyati  nuktai 
nazaridan  kelib  chikib  taxlil  qilish  shuni  kursatadiki,  mashinasozlik  korxonalarida 
maxsulot  sifatini  ta’minlash  strategiyasi  uch  omil  bilan  belgilana-  di.  Bular:  inson 
resurslari, xarajatlar turlari to`zilmasi va sifat tizimi. 
Mamlakatimizdagi  mashinasozlik  soxasi  maxsulotlari-  ning  sifat  kursatkichlari 
taxlili  shundan  guvoxlik  beradi-  ki,  sifat  kursatkichlari  barqarorligi  va  ijobiy 
dinamikasi  muntazam  emas,  Ya’ni  bu  erda  maxsulot  sifatini  barqaror  ravishda 
ta’minlab  borish  muammosi  mavjud  (maxsulot  sifat  kursatkichlari  ilovada 
keltirilgan). 
Sifatni oshirish vazifasini ikki yo`l bilan xal etish mumkin: strategik va taktik. 
Sifatni oshirishning strategik yo`li o`z ichiga yangi texnologiyalar va uskunalarni 
joriy  etish,  xodimlar  tarkibi  sifatini oshirish va  boshka  shu kabi  tadbirlarni kamrab 
oladi. Xrzirgi zamon iste’molchisi maxsulotning sertifikatlari, kafolat majburiyatlari 
bor-yukligi,  maxsulot  sifatini  ma’lum  birliklarda  ulchash  mumkinligi,  korxonaning 
yuqori sifatli maxsulotni katta xajmlarda o`zok muddat davomida etkazib bera olish 
kobiliyatiga ega ekanligi kabi kursatkichlarga e’tibor karatadi. 
Yuqorida  aytib  utilganidek,  sifat  bu  xam  Iqtisodiy  kategoriya  xamdir.  Zero, 
maxsulot  tannarxining  belgilanishi  kup  jixatdan  sifatga  xam  boglik  (sifatni 


 
271 
boshkarish  uchun  sarflanadigan  xarajatlar  savdo  kiymatining  20%  gacha  bulgan 
ulushini  tashkil  etadi).  Ekpertlarning  baxolashicha,  nuqson  vujudga  kelgan  erdan 
nuqsonli  maxsulotlarning  chikarib  tashlanishi  bilan  maxsulot  nuqsonlaridan 
kurilgan zarar xam borgan sari ortib boradi. SHu sababli, tabiiyki, 
maxsulotni ishonchli va kafolatlangan sifati bilan etkazib berishga bulgan extiyoj 
vujudga keladi. Mana shunday extiyojning vujudga kelishi natijasida maxsus QS 9000 
standartlari paydo buldi va bu standartlar ISO 9000 xalkaro standarti negizida ishlab 
chikildi. Ammo ushbu standartlar xar bir Iqtisodiyot tarmogining o`ziga xos 
xususiyatlarini xisob olib, ta’minotchi korxonalar uchun sifat tizimiga bulgan kat’iy 
talablarni qo`yadi. 
Taktik yo`l mavjud tartiblarni takomillashtirish, jarayonlarning bajarilish sifatini 
oshirish va boshka shu kabilarni o`z ichiga oladi. Misol tarikasida, «OK Rate» 
(maxsulotning birinchi o`rinishda tayyor maxsulot liniyasidan utish kursatkichi) 
kursatkichini oshirishni olishimiz mumkin (3-ilova). 
Kursatkichlar shundan darak beradiki, kup sonli avtomobillar aniklangan 
nuqsonlarni bartaraf etish sexidan utadi. Bu esa zavod ichida aniklangan nuqsonlarni 
bartaraf etish uchun sarflanadigan xarajatlarning ortishiga olib keladi. Sifatni 
ta’minlash uchun ketadigan xarajat turlari, albatta, o`zaro bir-biri bilan boglik bulib, 
ushbu xarajat turlaridan birining ortishi xarajat turlari urtasidagi nisbatni o`zgartirib 
yuboradi. Sifatni ta’minlash uchun sarflanadigan xarajat turlarining nisbati 
korxonaning maxsulot sifatini ta’minlash borasidagi ustuvor yunalishlarini o`zida aks 
ettiradi, Ya’ni kompaniyaning sifat siyosati qanday ekanligini namoyish etadi. 
«General Motors O`zbekistan» avtomobilsozlik zavodida sifat xarajatlarini xisobga 
olish tizimi endigina yo`lga kuyilmokda va shu bois u erdagi sifat xarajatlari turlari 
bo`yicha anik ma’lumotlarni xozircha keltira olmaymiz. Ammo Tadqiqot natijalari 
asosida umumlashtirilgan xarajat turlari nisbatiga oid rakamlarni keltirishimiz mumkin 
(10.1-jadval)
 
Amaldagi sifatni ta’minlash xarajatlari nisbati 
10.1-jadval 


 
272 
Sifatni ta’minlashga ajratiladigan xarajat turlari 
Jami sifat xara- 
jatlaridagi ulush, % 
xisobida 
Ichki nomuvofikliklarni bartaraf etish xarajatlari 
20-40 
Tashki nuqsonlarni bartaraf etish xarajatlari 
 
 
10-20 
Sifatni baxolash xarajatlari 
10-50 
Nuqsonlar vujudga kelishining oldini olish xarajatlari 
1-5 
 
 
Fikrimizcha, ishlab chikarishning rivojlanganlik darajasi va boshka omillarga boglik 
xolda, sifatni ta’minlashga ajratiladigan xarajat turlari nisbati kuyidagicha bulishi 
kerak. 
Taklif etiladigan sifat xarajatlarini taksimlash 
10.2-jadval
 
Sifatni ta’minlashga ajratiladigan xarajat turlari 
Jami sifat xarjatlaridagi 
ulush, % xisobida 
Ichki nomuvofikliklarni bartaraf etish xara jatlari 
~30 
Tashki nuqsonlarni bartaraf etish xarajatlari 
~10 
Sifatni baxolash xarajatlari 
~40 
Nuqsonlar vujudga kelishining oldini olish xarajatlari 
~20 
 
 
 
Fikrimizcha, nuqsonlar vujudga kelishining oldini olishga ajratiladigan xarajatlar 
xajmini oshirish sifat uchun ajratiladigan jami xarajatlar xajmini kamaytirish imkonini 
beradi. CHunki bunda nuqsonlarni bartaraf etish xarajatlari qisqaradi, bu esa katta 
Iqtisodiy samara demakdir. Sifatni ta’minlashga ketadigan xarajatlar tarkibini 
o`zgartirish uchun, avvalo, nuqsonlarning vujudga kelishiga olib keladigan 
omillarni, Ya’ni nuqsonlarning kaerdan kelib chikishini bartaraf etish lozim. 
Nuqsonlarning  vujudga  kelish  omillari  ustida  olib  borilgan  izlanishlar  natijasida 
ushbu muammoning sabablari kuyidagilar ekani ma’lum buldi: 
-
 
inson  omili  -  65%  (shundan,  52,6%  nuqson  ishchining  beparvoligi  va 
e’tiborsizligi natijasida, 12,4% nuqson esa butlov kismlarning urnatilayotgan paytda 
shikastlanishi natijasida ruy beradi); 
-
 
ikkilamchi  inson  omili  -  3%  (kungildagidek  texnik  xizmat  kursatilmaganligi 
natijasida yuzaga kelgan nuqsonlar); 
-
 
butlovchi kismlar sifati - 21%; 
-
 
tashish natijasida - 3%; 
Avtomobilsozlik sanoatida 
nuqsonlarning vujudga kelish 
manbalari 


 
273 
-
 
saklash natijasida - 3% (10.1-rasm). 
 
 
 

Download 2,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   229   230   231   232   233   234   235   236   ...   246




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish