Standartlashtirish asoslari

 
10.2.Hududiy miqyosda sanoat korhonalarida sifatni boshqarish tizimini 
rivojlantirish mexanizmlari 
Yuqorida  keltirilgan  xududda  sifat  boshqaruv  tizimlari  konsepsiyasi 
yunalishlarini  xududda  sifatni  boshkarish  bo`yicha  faoliyatni  yo`lga  kuyish, 
rivojlantirish  va  tashkil  etishning  tizimli  mexanizmi  ko`rinishida  amalga  oshirish 
mumkin. 
Bunday tizimli mexanizmni xududiy mikyosda sifatni boshqaruv tizimlarining 
asosiy tamoyillaridan foydalanish konsepsiya doirasida kurish mumkin. 
Birinchi tamoyil
 - boshqaruv maqsadi va vazifalarining ustuvorligi, xududning 
ijtimoiy-Iqtisodiy tizimini bo- shkarishda sifatni ta’minlash. 
Sifat  vazifalari  xududiy  mikyosda  biznes  jarayonlarni  boshkarishda  va  sanoat 
majmualarini ma’muriy boshkarishda birlamchi axamiyatga ega. 
Sifat  masalalari  xududlar  mikyosda  amalga  oshiriladigan  barcha  boshqaruv 
boskichlari va darajalari, boshqaruv funksi- yalarida e’tiborga olinishi kerak. 
Ikkinchi  tamoyil
  -  sifatning  jarayonlarni  boshkarish  bilan  integratsiyalashuvi 
tamoyili.  Mazkur  tamoyilda  xudud  mikyosida  sanoat  majmualarini  boshkarishning 
barcha  tizimlari  sifat  tizimini  ta’minlash,  qo`llab-quvvatlash  va  takomillashtirish 
maqsad va vazifalari atrofida integratsiyala- shishi kerakligi aytiladi. 
Ushbu  tamoyilga  muvofik,  xududni  kvazikorporatsiya  sifatida  boshkarish 

---

 
280 
jarayonlarining  asosi  -  sifatni  boshqaruv  tizimidir.  Xududning  Iqtisodiy  tizimini 
boshkarishda bu muxim integratsiyalovchi bugin bulib xizmat kiladi. 
Uchinchi  tamoyil
  -  zanjirli  reaksiya  tamoyili.  Yuqori  sifat  yaratiladigan 
maxsulot  va  xizmatlarning  iste’mol  kilinish  imkoniyatlarini  kengaytiradi,  pul 
muomalasi  barqarorligini  oshiradi,  axoli  xayot  darajasini  kutaradi,  ishlab 
chikarishning  takomillashuvini  ta’minlaydi,  mexnat  sharo-  itlari,  savdo,  atrof 
muxitni muxofaza qilish va axoli salomatligini ta’minlashga xissa kushadi. 
Turtinchi  tamoyil
  -  sifatni  boshqaruv  tizimida  amalga  oshiriladigan  usullar, 
yondashuvlartufayli sifat institutlari rivojlanishining biznes jarayonlarni tashkil etish 
sha- kllari va usullari rivojidan oldinlab ketishi tamoyili. 
Beshinchi  tamoyil
  -  sifatni  boshqaruv  tizimlarining  uz-uzini  tashkil  etish 
tamoyili. 
Oltinchi tamoyil
 - sifatni boshqaruvga yondashishda ikki taraflamalik tamoyili. 
Bir  tomondan,  sifat  boshqaruv  ob’ekta  bulsa,  boshka  tomondan  sifat  boshqaruv 
funksiyasi xamdir. 
SHundan  kelib  chikib,  xudud  mikyosida  sifatni  boshqaruv  tizimini  tashkilotning 
sifatni  boshkarish  tizimini  tar-  tibga  soluvchi  ta’sir  sifatida  kabul  qilish  mumkin, 
boshka  tomondan  esa,  sifatni  boshqaruv  tizimi  xududni  boshkarish  tizimining  bir 
elementi xamdir. 
Mazkur  tamoyillarni  asosiy  tamoyillar  sifatida  belgi-  lagan  xolda,  muallif 
xududda 
sifatni 
boshqaruv 
tizimini 
takomillashtirishni 
tashkiliy-Iqtisodiy 
ta’minlashning  mantikiy  va  tuzilmaviy  modelini  taklif  etadi.  Ushbu  model 
xududning  Iqtisodiy-ijtimoiy  rivojlanish  tendensiyalari  asosida,  xududiy  shart-
sharoitlarni xisobga olgan xolda ishlab chiqilishi kerak. 
Xududda  sifatni  boshqaruv  tizimini  takomillashtirishning  mantikiy  va 
tuzilmaviy modeli 10.2-rasmda berilgan. 
Bunday modelda sifatni boshkarish tizimidagi xududiy uziga xosliklar xisobga 
olinadi  va  bu  model  sifatni  boshqaruv  tizimini  takomillashtirish  konsepsiyasining 
amaldagi  tatbikidir.  Model  amaliyotda  tulik  uzini  namoyon  kiladi,  tashkiliy-
Iqtisodiy  ta’minot  tuzilmasini  ifoda  etadi  va  xududdagi  muayyan  sharoitlarda  uni 

---

 
281 
amalga oshirish jarayonlarini xarakterlaydi.