Standartlari

8- misol. 

Kompaniya  balans  qiymati  30000  sh.b.,  yig’ilgan  amortizatsiya  80000  sh.b., 

qayta baholash zaxirasi 15000 sh.b.  bo’lgan eski uskunani 40000 sh.b. ga sotmoqda.  

Sotish provodkalari: 

Dt Jamg’arilgan amortizatsiya uskuna    80000 

Dt Pul mablag’lari                                  40000 

 

Kt Asosiy vosita                           110000 

 

Kt Asosiy vositalarning chiqib ketishi 10000 

Dt Asosiy vositalarning chiqib ketishi 10000 

 

Kt Asosiy vositalarning chiqib ketishidan foyda 10000 

Dt Asosiy vositani qayta baholash bo’yicha zaxira 15000 

 

Kt Taqsimlanmagan foyda 15000 

---

 

 

91 

 

Asosiy  vositaning  chiqib  ketishida  uning  o’rniga  olinadigan  tovon  dastlab 

uning  haqqoniy  qiymatida  tan  olinadi.  Agarda  asosiy  vosita  uchun  to’lov 

kechiktirilsa,  olingan  tovon  dastlab  pul  mablag’idagi  narx  ekvivalentida  tan  olinadi. 

Tovonning  nominal qiymati bilan pul mablag’idagi narx ekvivalenti o’rtasidagi farq 

MHXS  18  ga  muvofiq  foizli  daromad  sifatida  tan  olinadi  va  bu  esa  debitorlik  qarz 

bo’yicha effektiv daromadlilikni aks ettiradi.  

Moliyaviy  hisobotlarda asosiy vositalarning  har bir turkumi bo’yicha quyidagi 

ma’lumotlar ochib berilishi kerak:  

(a)  yalpi balans qiymatiani aniqlash uchun qo’llanilgan baholash asoslari; 

(b)  eskirishni hisoblash uchun foydalanilgan usullar; 

(v)  foydali  xizmat  muddatlari  va  eskirishni  hisoblashning  foydalanilgan 

me’yorlari; 

(g)  davr  boshiga  va  oxiriga  bo’lgan  yalpi  balans  qiymati  va  jamg’arilgan 

eskirish  summasi  (qadrsizlanish  bo’yicha  yig’ilgan  zararlar  bilan  umumlashtirilgan); 

va 

(d)  davr  boshiga  va  oxiriga  bo’lgan  balans  qiymatining  quyidagilarni 

ko’rsatadigan solishtirmasi: 

- 

asosiy vositalarning kirimi; 

- 

MHXS  5ga  muvofiq  sotishga  mo’ljallangan  sifatida  tasniflangan  yoki 

sotishga  mo’ljallangan  sifatida  tasniflangan  hisobdan  chiqarish  guruhiga  kiritilgan 

aktivlar va boshqa hisobdan chiqarishlar; 

- 

biznes birlashuvi orqali sotib olingan asosiy vositalar; 

- 

BHXS  36  ga  muvofiq  boshqa  umumlashgan  daromadda  tan  olingan  yoki 

tiklangan  qadrsizlanish  bo’yicha  zararlar  natijasida  yuzaga  kelgan  ko’payishlar  yoki 

kamayishlar; 

-  BHXS  36  ga  muvofiq  foyda  yoki  zararlarda  tan  olingan  qadrsizlanish 

bo’yicha zararlar; 

-  BHXS  36  ga  muvofiq  foyda  yoki  zararlarda  tiklangan    qadrsizlanish 

zararlari; 

-  eskirish; 

-  tadbirkorlik  sub’ektining  moliyaviy  hisobotlarini  funktsional  valyutadan 

undan  farq  qiladigan  taqdimot  valyutasiga  o’tkazish  va  xorijiy  bo’linmani  taqdimot 

valyutasiga o’tkazish natijasida yuzaga kelgan sof kurs farqlari; va 

- 

boshqa o’zgarishlar. 

Moliyaviy hisobotlarda quyidagi ma’lumotlar ham ochib berilishi kerak:  

(a)  asosiy  vositalarga egalik huquqining cheklovlari  mavjudligi  va summalari, 

va majburiyatlar bo’yicha garovga berilgan asosiy vositalar; 

(b)  asosiy vosita ob’ekti qurilishi davomida uning balans qiymatida tan olingan 

xarajatlar summasi; 

(v)  asosiy vositalarni sotib olish bo’yicha kelishilgan majburit summasi; va 

(g)  umumlashgan  daromad  to’g’risidagi  hisobotda  alohida  ochib  berilmasa, 

qadrsizlangan,  yo’qolgan  yoki  arzonroq  berib  yuborilgan  asosiy  vositalar  uchun 

uchinchi  tomonlardan  olingan  va  foyda  yoki  zarar  tarkibida  aks  ettirilgan  qoplash 

summasi.  

---

 

 

92 

 

Agar  asosiy  vositalar  ob’ekti  qayta  baholangan  qiymati  bo’yicha  aks  ettirilsa, 

MHXS  13ga  muvofiq  ochib  berilishi  talab  etilgan  ma’lumotlarga  qo’shimcha 

ravishda quyidagilar ochib berilishi kerak:  

(a)  qayta baholash o’tkazilgan sana; 

(b)  mustaqil baholovchi ishtirok etgani; 

(v)  qayta  baholangan  asosiy  vositalarning  har  bir  turkumi  bo’yicha  uning 

tarkibidagi  aktivlar  tannarx  bo’yicha  hisobga  olish  modeli  bo’yicha  hisobga 

olinganida ularning tan olingan bo’lgan balans qiymatlari; va 

(g)  boshlang’ich  qiymatiga  nisbatan  qayta  baholash  qiymatining  oshgan 

summasi,  bu  summani  aks  ettiradigan  schyotda  davr  mobaynidagi  o’zgarishlarni 

ko’rsatgan  holda  hamda  qoldiqni  aktsiyadorlarga  taqsimlashdagi  har  qanday 

cheklovlarni aks ettirgan holda.