Standartlari

6- MAVZU. NOMOLIYaVIY MAJBURIYaTLARNI HISOBGA 
OLUVChI STANDARTLARINING TAVSIFI 
 
6.1. BHXS (IAS) 
Rezervlar, shartli majburiyatlar va shartli aktivlar
BHXS 
Rezervlar, shartli majburiyatlar va shartli aktivlar
nomli 
standartning maqsadi rezervlar, shartli majburiyatlar va shartli aktivlarga nisbatan 
tan olish mezonlari va baholash asoslari 
hamda
foydalanuvchilar ushbu rezervlar, shartli majburiyatlar va shartli aktivlarning 
mohiyatini, vaqtini va summasini tushunishi uchun moliyaviy hisobotlarga izohlarda 
yetarlicha 
ochib berilishini 
iboratdir. 
Ushbu standart hamma tadbirkorlik 
tomonidan quyidagilardan 
tashqari rezervlarni, shartli majburiyatlarni va shartli aktivlarni hisobga olishda 
lozim:
(a) 
oxirgacha yetkazilmagan shartnomalardan kelib chiqadiganlar, agar bu 
shartnomalar 
qiladigan shartnomalar
; va 
(b) 
boshqa standartning 
doirasida 
rezervlar, shartli 
majburiyatlar va shartli aktivlar. 
Ushbu standart MHXS 9 
Moliyaviy instrumentlar
ning 
doirasida 
moliyaviy instrumentlarga (shu jumladan kafolatlarga) nisbatan 
.
Oxirgacha yetkazilmagan shartnomalar 
tomonlarining hech birisi 
shartnomada belgilangan 
majburiyatlarning hech bir qismini bajarmagan yoki 
ikkita tomon ham 
majburiyatlarini teng tarzda qisman bajargan shartnomalar 
hisoblanadi. Ushbu standart bunday shartnomalarga nisbatan, agar ular 
qiladigan shartnomalar 
, 
. 
Ayrim turdagi rezerv, shartli majburiyat yoki shartli aktiv boshqa standartda 
chiqilganida, tadbirkorlik 
ushbu standarning 
standartni 
kerak. Masalan, rezervlarning 
turlari quyidagilar 
standartlarda 
chiqilgan:
(a) 
qurilish shartnomalari (BHXS 11 
Qurilish shartnomalari
ga qarang); 
(b) 
foyda soliqlari (BHXS 12 
Foyda soliqlari
ga qarang); 
(c) 
ijara kelishuvlari (BHXS 17 
Ijara
ga qarang). Biroq, BHXS 17 da 
operativ ijara 
qilib boshlagan shartnomalarga nisbatan hech qanday 
talablar 
uchun, ushbu standart bunday holatlarga nisbatan 
; 
(d) 
xodimlarning daromadlari (BHXS 19 
Xodimlarning daromadlari
ga 
qarang);
(e) 
shartnomalari (MHXS 4 
shartnomalari
ga qarang). 
Biroq, 
MHXS 4 ning 
doirasidagi 
a shartnomalari 
ostida paydo 
sharnomaviy majburiyatlari va huquqlaridan yuzaga 
keladiganlardan tashqari rezervlar, shartli majburiyatlar va shartli aktivlarga nisbatan 
ushbu standart 
. 
Rezervlar sifatida qaraladigan 
summalar daromadning tan olinishi bilan 
mumkin, masalan tadbirkorlik 
haq evaziga kafolatlar 
beradigan hollarda. Ushbu standartda bunday daromadlarning tan olinishi 
chiqilmaydi. BHXS 18 
Daromad
daromadlar tan olinadigan holatlarni belgilaydi va 

---

163 
tan olish mezonlarining 
amaliy 
beradi. Ushbu 
standart BHXS 18 ning talablarini 
.
Ushbu standart rezervlarni noaniq muddat yoki summaga ega 
majburiyatlar sifatida aniqlaydi. 
mamlakatlarda rezerv
atamasi eskirish, 
aktivlarning qadrsizlanishi yoki shubhali qarzlar kabi moddalarga tegishliligida 
foydalaniladi: bunday rezervlar aktivlarning balans qiymatlariga tuzatish 
hisoblanadi va ushbu standartda 
chiqilmaydi.
Boshqa standartlarda xarajatlar aktivlar yoki xarajatlar sifatida hisobga olinishi 
belgilanadi. Bu masalalar ushbu standartda 
chiqilmaydi. Shu sababdan, ushbu 
standart rezerv shakllanganida tan olinadigan xarajatlarning kapitalizatsiyasini talab 
ham qilmaydi taqiqlab ham 
. 
Ushbu standart restrukturizatsiya (shu jumladan, davom ettirilmaydigan 
faoliyat) 
rezervlarga nisbatan 
. Restrukturizatsiya davom 
ettirilmaydigan faoliyat 
kelganida, MHXS 5