Standartlari

3- misol. 
2011 yil 1 iyulda kompaniya kechiktirib 
sharti bilan uskunani sotib oldi. 
Shartnoma shartlariga 
188600 sh.b. 
20x2 yil 30 iyunda amalga oshiriladi. 
Agar uskunani hozir sotib olinsa 164000 sh.b. 
.
Kompaniya uskunani sotib olish paytida quyidagi provodka beriladi: 
Dt Asosiy vositalar 164000 
Kt Mol yetkazib beruvchilarga 
schyotlar 164000 
Har oyda kompaniya foiz xarajatlarini tan olib boradi: 
Dt Foiz xarajatlari 2050 
Kt Kt Mol yetkazib beruvchilarga 
igan schyotlar 2050 
(188600-164000)/12=2050 
Asosiy vositalarning bir yoki undan 
nomonetar aktiv yoki 
aktivlarga almashtirish, yoki monetar va nomonetar aktivlarning guruhiga 
almashtirish orqali sotib olinishi mumkin. Quyida 
chiqilgan qoidalar bitta 
nomonetar aktivni boshqa nomonetar aktivga almashtirishga hamda yuqoridagi gapda 
tavsiflangan barcha almashishlarga nisbatan 
. Bunday asosiy vosita 
tannarxi uning haqqoniy qiymatida baholanadi, bundan quyidagi holatlar 
istisno: (a) almashish operatsiya tijorat maqsadlarida foyda olish uchun amalga 
oshirilayotgan 
yoki (b) olingan yoki berilgan aktivning haqqoniy qiymati 
ishonchli tarzda baholana olmasa. Olingan aktiv uning haqqoniy qiymatida 
baholanadi, agar tadbirkorlik 
beriladigan aktivni darhol hisobdan chiqara 
olmasa. Agar olingan aktiv haqqoniy qiymatida baholana olmasa, uning tannarxi 
beriladigan aktivning balans qiymati xizmat qiladi.
Tadbirkorlik 
almashish operatsiyasi tijorat maqsadlariga ega 
kelgusi pul oqimlari operatsiyaning natijasini qay darajada 
mumkinligini 
inobatga olgan holda aniqlaydi. Almashish operatsiyasi tijorat maqsadlariga ega 
, agar:
(a) 
olingan aktiv 
pul oqimlarining tuzilishi (
riski, muddati va 
summasi) berilgan aktiv 
pul oqimlarining tuzilishidan farq qilsa; yoki
(b) 
tadbirkorlik 
operatsiya 
qilgan faoliyati qismining 
tadbirkorlik 
xos 
qiymati almashish natijasida 
garsa; va 
(v) 
(a) yoki (b) dagi farq almashtiriladigan aktivlarning haqqoniy qiymatiga 
nisbatan katta 
. 
Almashish operatsiyasi tijorat maqsadlariga ega ekanligini aniqlash uchun, 
tadbirkorlik 
operatsiya 
qilgan faoliyati qismining tadbirkorlik 
xos 
qiymati soliq solingandan keyingi pul oqimlarini aks ettirishi 
kerak. Bunday tahlilning natijasi batafsil hisob-kitoblar amalga oshirilmasdan aniq 

---

82 
mumkin. 
Aktivning haqqoniy qiymatini ishonchli tarzda baholash mumkin 
, agar 
(a) haqqoniy qiymatlarning ishonchli baholanishidagi 
ushbu aktiv 
uchun katta 
yoki (b) haqqoniy qiymatni baholashda diapazon ichidagi turli 
baholangan qiymatlarning ehtimollik darajalari ishonchli tarzda baholanishi va 
ishlatilishi mumkin 
. Agar tadbirkorlik 
olingan yoki berilgan aktivning 
haqqoniy qiymatini ishochli tarzda baola olsa, olingan aktivning tannarxini baholash 
uchun berilgan aktivning haqqoniy qiymati olinadi, biroq olingan aktivning haqqoniy 
qiymati aniqroq holda ayon 
.