Standartlari

3-misol. 
Xaqiqiy xarajat modeli 
hisobga olinadigan nomoddiy aktivning 
qadrsizlanishi hisobga olinmoqda. Aktivning balans qiymati 74000 sh.b. Haqqoniy 
qiymat 75000 sh.b.(malakali baholovchi xulosasi). Sotish xarajatlari umumiy 
tannarxning 4%ni tashkil qiladi. Aktivdan foydalanish qiymati 70000 sh.b.ga teng. 
Qoplanadigan qiymat 72000 sh.b.ga teng.(74000-74000x4%). Aktiv 
qadrsizlanishidan zarar 2000 sh.b. (74000-72000). 
Dt Nomoliyaviy aktivning qadrsizlanishi 
zarar (M9440) 2000 
Kt Nomoddiy aktivning qadrsizlanishidan 
zarar (M0900) 2000 
Agarda aktiv qadrsizlangan 
mumkinligining biror ishorasi mavjud 
, qoplanadigan qiymat alohida aktiv uchun baholanishi lozim. Agarda alohida 
aktivning qoplanadigan qiymatni baholashning imkoni 
, tadbirkorlik 
aktiv tegishli 
pul 
i hosil qiladigan birlikning (aktivning 
pulni yuzaga keltiradigan birligi) qoplanadigan qiymatni aniqlashi lozim. 
Alohida aktivning qoplanadigan qiymatni aniqlash mumkin 
, agarda:
(a) 
aktivning foydalanishdagi qiymatini uning chiqib ketish xarajatlari 
chegirilgandagi haqqoniy qiymatiga yaqin 
holda baholash mumkin 

---

150 
(masalan, aktivdan ukluksiz foydalanishdan keladigan kelgusi pul oqimlari 
ahamiyatsiz deb baholanmaganda); va 
(b) 
aktiv boshqa aktivlardan keladigan pul kirimlaridan 
roq mustaqil 
pul kirimlarini yuzaga keltirmasa. 
Bunday holatlarda, foydalanishdagi qiymat va, shu tufayli, qoplanadigan 
qiymat faqatgina aktivning pulni yuzaga keltiradigan birligi uchun aniqlanishi 
mumkin. 
4-misol. 
Qazib oluvchi tadbirkorlik 
kti 
qazish faoliyatini amalga 
oshirishi uchun xususiy temir 
ega. Xususiy temir 
temir parchasining 
qiymati 
sotilishi mumkin va u konning boshqa aktivlaridan keladigan pul 
kirimlaridan katta darajada mustaqil 
pul kirimlarini yuzaga keltirmaydi. 
Xususiy temir 
qoplanadigan qiymatini baholash mumkin 
, 
chunki uning foydalanishdagi qiymatini aniqlashni imkoni 
va u temir 
parchasining qiymatidan ehtimol farq qiladi. Shu tufayli, tadbirkorlik 
xususiy temir 
tegishli 
pul 
hosil qiladigan birlikning, 
butun konning qoplanadigan qiymatini baholaydi. 
Aktivning pulni yuzaga keltiradigan birligi aktivlarning eng kichik guruhi 
, ushbu guruh aktivni 
ichiga oladi hamda boshqa aktivlardan yoki aktivlar 
guruhlaridan keladigan pul kirimlaridan katta darajada mustaqil 
pul 
kirimlarini yuzaga keltiradi. Aktivning pulni yuzaga keltiradigan birligini aniqlash 
mulohaza qilinishini 
ichiga oladi. Agarda qoplanadigan qiymatni alohida aktiv 
uchun aniqlash mumkin 
, tadbirkorlik 
katta darajada mustaqil 
pul kirimlarini yuzaga keltiradigan aktivlarning eng quyi jamlanmasini 
aniqlaydi.