Standartlari

Nomoliyaviy aktivlarni baholash 
Standartlar 
Dastlabki 
baholash 
Qayta baholash 
Qadrsizlanish (36 
BHMS) 
BHXS (IAS) 2 
Tovar-moddiy 
zaxiralar
Tannarx va sof sotish 
qiymatidan eng kichigi 
MHXS (IFRS) 
Sotish uchun 
n 
uzoq muddatli 
aktivlar 
Balans va haqqoniy 
qiymatidan eng kichigi 
minus sotish xarajatlari 
(amortizatsiyalanmaydi) 
BHXS (IAS) 16 
Asosiy 
vositalar
Tannarx 
Xaqiqiy xarajatlar modeli 
(amortizatsiyalanadi yerdan 
tashqari) 
BHXS (IAS) 40 
Tannarx 
Xaqiqiy xarajatlar modeli 

---

139 
Investitsion 
mulk
(amortizatsiyalanadi) 
BHXS (IAS) 38 
Nomoddiy 
aktivlar
Tannarx 
Xaqiqiy xarajatlar modeli 
(amortizatsiyalanadi 
muddatsiz aktivlar) 
 
Tayanch 
. 
Mulk, bino, mashina va asbob-uskunalar moddiy aktivdir, ular: a) korxonalar 
tomonidan ishlab chiqarishda yoki tovar va xizmatlarni 
etishda, yoki 
maqsadlarda 
va bir qancha aktivlarni tutib 
turish yoki 
aniladigan vositalarni ham 
ichiga olishi 
mumkin; b) davom etish asosida foydalanish maqsadida xarid qilingan yoki qurilgan; 
s) biznesning odatdagi kursi 
sotishga 
vositalardir. 
Mulk, bino, mashina va asbob-uskunalarning tasarruf qilinishi bu ushbu 
aktivlarning realizatsiyasi, 
eskirishi va yaroqsizligi tufayli tugatilishi, buzib 
tashlanishi, almashtirilishi va boshqa chiqarilishidir. 
Nomoddiy 
aktivlar 
bu 
jismoniy 
shaklga 
ega 
identifikatsiyalanadigan nomoddiy aktiv 
, ishlab chiqarish yoki tovarlarni sotish 
va xizmatlarni 
, boshqa shaxslarga ijaraga berish yoki 
maqsadlarda foydalanish uchun 
pul 
aktivdir.
Depresiatsiya - bu mulk, mashina va asbob-uskunalar (er kirmaydi) 
tannarxining ularning foydali xizmat qilish muddatiga sistematik va 
holda taqsimlashdir. 
Amortizatsiya - bu nomoddiy aktivlarni xarid qilib olish tannarxini ularning 
foydali xizmat qilish muddatiga sistematik va 
holda taqsimlashdir. 
Kapital xarajatlar bu (1) sifatini yuksaltirish (improve quality) (betterments 
or improvements); (2) aktivlarning xizmat qilish muddatini uzaytirishga olib 
keladigan (extent the life) sarflarga aytiladi. 
Zahiralarning tannarxi bu 1. Zahiralarning xaridi bilan 
barcha 
xarajatlar; 2. Qayta ishlash xarajatlari; va 3. Zahiralarni joriy holatga va joriy 
joylashtirish joyiga yetkazish bilan 
boshqa xarajatlardir.
Realizatsiyaning sof qiymati yaxshi xabardor 
, ushbu operatsiyani 
amalga oshirishda hayrixoh 
tamon bilan umumiy shartlarda amalga 
oshiriladigan bitimlarning yuz berishi natijasida aktivlarni chiqarilishiga oid 
xarajatlarni chigirib tashlagandan keyin realizatsiya qilishdan olingan summasidir. 
Qadrsizlanishdan 
zarar aktivning balans qiymatining qoplanadigan 
miqdordan ortgan summasidir.Qurilish Shartnomasi - biron bir aktivni yoki 
loyihasi, texnologiyasi va vazifasi yoki yakuniy foydalanish maqsadi 
aloqador va bir biriga chambarchas 
aktivlar guruhini qurish uchun maxsus 
kelishilgan shartnomadir. 
Narxi 
belgilangan shartnoma - 
belgilangan narxga yoki qurilish 
ishlarining birligiga 
belgilangan stavkaga (bu stavka 
hollarda xarajatlar 
ishi sababli qayta 
chiqiladi) pudratchi rozi 
qurilish 
shartnomasidir. 

---

140 
Xarajatlar plyus shartnomasi bunday shartnomaga 
pudratchiga 
mumkin 
yoki boshqacha qilib oldindan belgilangan harajatlar va 
ularga 
cha ushbu xarajatlar summasining 
foizi yoki 
belgilangan mukofot summasi qoplanadi.
Tovar-moddiy zaxiralar bu quyidagi aktivlardir: 
(a) 
odatdagi faoliyat doirasida sotish uchun 
; 
(b) 
bunday sotuv uchun ishlab chiqarish jarayonida 
; yoki 
(v) 
ishlab chiqarish jarayonida yoki xizmatlar 
foydalanilishi 
xom ashyo va materiallar 
aktivlar. 
Sof sotish qiymati - bu odatdagi faoliyat davomida ishlab chiqarishni oxiriga 
yetkazish 
xarajatlar va sotishni amalga oshirish uchun zarur 
va 
taxminiy baholangan xarajatlar chegirib tashlangan sotish bahosidir. 
Haqqoniy qiymat - bu baholash sanasida bozor ishtirokchilari 
odatdagi operatsiyada aktivni sotishda olinishi mumkin 
yoki majburiyatni 
mumkin 
narxdir (MHXS 
Haqqoniy qiymatni 
baholash ga qarang.)