Standart diafragmaning optoelektron radius o’lchagichi. Ishdan maqsad

Laboratoriya ishi № 1.
Standart diafragmaning optoelektron radius o’lchagichi.

Ishdan maqsad: Standart diafragmaning optoelektron radius o’lchagichini ishini o’rganish.
Standart diafragma (toraytiruvchi qurilma). Toraytirish qurilmasi sarf o'lchagichning birlamchi o'zgartgichi hisoblanib, bundan tashqari uning komplektiga ulash tizimlari (impuls trubkalari), qo'shimcha qurilmalar (ajratish idishlari, kondensatsion idishlar) va o'lchash asbobi (differensial manometr) kiradi. 1 - a rasmda toraytirish qurilmasining quvurda o'rnatish sxemasi, oqimning undan o'tishi va oqim yo'nalishi bo'yicha statik bosimning taqsimlanish egri chizig'i keltirilgan. D diametrga ega bo'lgan quvurning 1-1 kesimidan oqimning torayishi boshlanib, diafragma oldida inersiya kuchining ta'siri diafragmadan keyingiga qaraganda katta bo'ladi. Shundan so'ng oqim quvurning to'liq kesimi bo'yicha kengayadi. Diafragma oldida va undan so'ng uyurma maydoni hosil bo'lib, diafragma oldidagiga nisbatan diafragmadan keyingi soha katta bo'ladi. Quvur devorlari yonida oqimning bosimi diafragma oldida hosil bo'lgan ta'sir natijasida P_t gacha o'sadi, diafragmadan keyingi eng qisqa kesim 2-2 ga, bosim esa P₂ gacha kamayadi. Oqimning 2-2 kesim yuzasi diafragmaning aylanasidan ham kichik. Shundan so'ng oqimning kengayishiga qarab quvur devorlari yonida bosim osha boshlaydi. Ammo dastlabki qiymatidan P (yo'q.) ga farq qiladi. Bu esa ishqalanish va uyurmali maydon hosil bo'lish sababi yo'qotilgan asosiy energiya hisoblanadi.

1- rasm. Toraytirish qurilmasi (diafragma).


Radiusni optoelektron o’lchash usuli.
Konstruktiv yoki boshqa belgilar tufayli, egrilik radiusini, ayniqsa ochiq yuzalarni o'lchash bir qator qiyinchiliklarga olib keladi.
Radius o’lchagichlarining uch turi mavjud:
- shablonli;
- ko'rsatkichli;
- optoelektronlik.
Suyuqlik va gaz oqimini o'lchash tizimining asosiy elementi - bu quvur liniyasining tegishli qismida o'rnatilgan standart diafragmadir. Oqimni o'lchashning aniqligi ko'p jihatdan diafragmaning geometrik parametrlarini, shu jumladan diafragmaning G kirish qismining radiusi rn ni o'lchashning aniqligiga bog'liq bo'lib, u 0.0004 d dan oshmasligi kerak (d - diafragmaning ochilish diametri).
Hozirgi vaqtda rn radiusining qiymati vizual ravishda aniqlandi, bu gaz oqimi tezligini o'lchashda jiddiy xatolarga olib keldi. LVS-24 radiusomeri orqali esa optik usul bilan standart diafragmani tez va aniq o’lchash imkoniyati vujudga keladi. Biz ushbu laboratoriya ishida LVS-24 radiusomer ishi bilan tanishamiz.
LVS-24 radiusomeri to’liq electron qurilma bo’lib, ishi kompyuter va uning qisimlari bilan ishlashga mo’ljallangan. Uskuna korpusi plastic materialdan tashkil topib, ko’rinishi jihatidan kompyuter sichqonchasini eslatadi. Optik blokdan kabel chiqqn bo’lib u to’g’ridan to’g’ri kompyuterning USB portiga ulanadi va shu similar orqali ta’minod manbaiga ham ega bo’ladi.
Ushbu radius o'lchagichidan foydalanish tegishli o'lchov ishlarini bajarishni sezilarli darajada tezlashtiradi, yuqori o'lchov aniqligini ta'minlaydi.
LVS-24 radiusli o’lchagich quyidagi yo’nalishlarda keng qo'llaniladi:

• 
  o'lchov vositalarini davlat nazorati laboratoriyalarida;
  
• 
  kalibrlash laboratoriyalarida;
  
• 
  suyuqlik va gazlarning oqimini (sarflanishini) differentsial (o'zgaruvchan) bosim yordamida o'lchash ishlarida, shunday qurilmalarni ishlab chiqarish korxonalarida ham qo’llaniladi.
  

LVS-24 radiusometrining xususiyatlari

Qirralarning radiuslarini o'lchash oralig'i rn	15 dan 200 mikrongacha
Xisobotlarni diskretligi	1 mikron
Ruxsat etilgan mutloq xatoning chegaralari:	± 10 mkm
Radiometr o'lchamlari, ortiq emas
- uzunligi	130 mm
- kenglik	75 mm
- balandligi	50 mm
Radiometrning og'irligi, ortiq emas	0,370 kg
Quvvat iste'moli, ortiq emas	0,55 Vt
Nominal kuchlanish DC kompyuter quvvat manbaidan oqim	5 in ichida

2-rasm. LVS-24 radiusometrining ko’rinishi.

Ish paytida radius o'lchagichni sozlash, qiyislash maxsus tadbirlardan foydalangan holda biriktirilgan dasturga muvofiq amalga oshiriladi. O'lchovlar radiusini aniqlash universal asbob-uskunalar yordamida amalga oshiriladi: o'lchash mikroskopi, o'lchash moslamasi yoki shunga o'xshash o'lchash moslamalari.

LVS - 24 radius o'lchagichidan foydalanish diafragmaning chetidagi radius rn ni o'lchash ishlarini sezilarli darajada tezlashtiradi va o'lchash aniqligini oshiradi.
Radiusni o'lchash tartibi quyidagicha. Adapter diafragmaning kirish uchidagi tekislikdagi teshik ustiga o'rnatiladi, u diametrli teshikning yuzasi bilan bog’lanadi, kompyuterning USB portiga ulanadi va lazer ta’minot manbasi ulanadi. Shundan so’ng LVS-24 dasturi faollashadi va diafragma uchining yoritilgan qismi tasviri displeyda paydo bo'lgandan so'ng, o'tish chizig'i profillari paydo bo'lguncha adapter to'xtash joyiga ozgina aylantiriladi. Bu ushbu qismdagi radiusni o'lchashda adapterni sozlash tartibini yakunlaydi va kompyuterning xotirasida tasvirni o'rnatgandan so'ng, ushbu ramka tegishli dasturga muvofiq qayta ishlanadi.
Qabul qilingan optoelektron tizim jami 50 marotaba kattalashtirishga imkon berganligi sababli, profilning asl ko’rinishida, ko'zga ko'rinmas yuzasida mikroto'lqinlar kuzatiladi, ular notekislik sifatida belgilanadi, shuningdek, kichik nuqsonlar - burmachalar, tishlar, naharlar va boshqalar ham aniqlanishi mumkin. Bundan tashqari, tasvir sifati sirtning ba'zi joylarining nurlanishiga, ob'ektivning sifatiga va fotosezuvchan matritsaning ravshanligiga bog'liq. Optik shovqin va elektron shovqin tasvirga ta’sir qiladi.
Nazorat savollari:

1. 
   Standart diafragma nimani o’lchashga xizmat qiladi?
   
2. 
   Sarfni qanday o’lchash usuli mavjud?
   
3. 
   Diafragmani ish prinsipini ayting.
   
4. 
   Diafragma radiusini optoelektron usulda o’lchashni tushuntirib bering.
   
5. 
   Optoelektron radius o’lchagich necha barobar natijani kattalashtirishga ega?