Sportda matematika

Informatsion RNK - yadrodagi DNKdan oqsil strukturasi xaqidagi informatsiyani
kuchiradi 
va bu informatsiyani ribosomalarga etkazadi. RNKni yadroda xosil bo’lishi RNK- polimeraza 
fermenti ta’sirida utadi. 
Transport RNK - fakat sitoplazmada uchrab, o’zini antikodon uchlariga o’ziga xos 
aminokislotalarni biriktirib, oqsil sintezlanayotgan joylarga aminokislotalarni etkazadi. 
Agar 20 xil aminokislotalar farqlansa, demak, 20 xil transport RNK bo’ladi. 
Ribosomal RNK yadrochada sintezlanadiva bu RNK ribosomalar tarkibiga kiradi. Xujayrada 
uchraydigan butun RNK miqdoriga nisbatan, ribosomal RNKni miqdori 85% tashkil etadi.
DNK kodi
.
DNK zanjirda joylashgan uchta ketma-ket joylashgan nukleotid TRIPLET yoki 
kodon deyiladi 
(rasm 2 )
. Ana shu triplet bitta aminokislotani ifodalaydi. Masalan, treonin degan 
aminokislotani UGG degan triplet ifodalaydi. (bu triplet tarkibi uratsil, guanin nukleotidlar tashkil 
etadi). Bir nechta tripletlar DNK molekulasida joylashib, bir nechta aminokislotalarni ketma-ket 
joylashuvini ifodalaydi. Bularni yigindisi esa bitta oqsil molekulasini ifodalaydi. Demak genetik 
kod deganda irsiy axborotning DNK zanjirida nukleotidlar ketma-ketligi sifatida ezilish sistemasiga 
aytiladi Kod triplet xolatida bo’ladi, bitta aminokislota to’g’risidagi axborot uchta kushni nukleotid 
orqali belgilanadi. 
DNK ning muayyan oqsilning sintezini belgilaydigan qismiga GEN deyiladi. Demak, xar bitta gen 
bitta oqsil strukturasini yoki bitta belgini ifodalaydi. 
DNK KODI (rasm 2 ) 
Xujayraning xayotiy sikli ikki qismdan iborat mitoz va interfazadan. Xujayra mitoz davrini utgan 
sung interfazaning birinchi davri boshlanadi - bu presintetik davr. Bu davrda xujayrada turli 
biosintez jarayonlari ruy beradi, yoki xujayra o’zining asosiy funksiyalarini bajaradi. Ikkinchi davri 
- sintetik davr bo’lib, bu davrda DNK reduplikatsiyasi (ikki xisa ortishi) ro’y beradi. Uchinchi davr 
- postsintetik davr bo’lib, bunda energiyani tuplash, va oqsilni sintezlanishi ruy beradi. Bu 
oqsillarni va energiyani xujayra mitoz davriga kirganda uz ixtiyojlari uchun sarflaydi.
Xujayralarning mitotik bo’linishi 1874 yilda rus botanigi I.D. CHistyakov