Sportda matematika

88
Jigar (rasm 1) 
Ko‘ndalang egat soxasida jigar darvozasi joylashgan. Bu erdan kon tomirlar, nervlar, jigarning 
umumiy chikarish nayi bilan limfa yo‘llari o‘tadi.
Uzunasiga yo‘nalgan o‘ng egat old tomonda kengayib chukurchani xosil kiladi. CHukurcha ichida 
o‘t pufagi joylashgan. Egatning orka yarmida pastki kovak vena o‘tadi. 
88
Frank H. Netter, Atlas of Human Anatomy, USA 2014, p.277
 

---

315 
Jigar atrofidan fibroz parda bilan o‘ralgan bo‘lib, undan yupka biriktiruvchi to‘kimali to‘siklar jigar 
parenximasini bo‘lakchalarga bo‘lib yuboradi. 
Jigarning morfologik va funksional birligi – bo‘lakchalar xisoblanadi. Xar bir bo‘lakcha ko‘p kirrali 
prizmaga o‘xshaydi va eni 1-2 mm. teng. Mikroskop ostida tekshirilganda bo‘lakchalar jigar 
xujayralari – gepatotsitlardan iborat. Gepatotsit – ko‘p burchakli xujayra bo‘lib, tarkibida bitta yoki 
ikkita yadro uchraydi. Gepatotsitlar sitoplazmasida 800 gacha mitoxondriyalar uchraydi. 
Mitoxondriyalar yog kislotalarni oksidlanishda va turli oksidlanish-kaytirilish reaksiyalarda 
katnashib asosiy energiya ishlab chikarish manbai xisoblanadi. 
Lizosomlar xujayra ichiga tushgan turli moddalarni va kiritmalarni parchalashda ishtirok etadi.
Endoplazmatik tur kanalchalarida oksillar, xolesterin, yog kislotalari, glikogen va o‘t moddasi 
sintezlandi. 
Gepatotsitlar zanjir kabi bir-biri bilan tutashib jigar tasmalarni xosil kiladi. Bo‘lakchada tasmalar 
radial xolda joylashgan. Ikkita ko‘shni jigar tasmadan jigar plastinkasi xosil bo‘ladi. Ikkita ko‘shni 
jigar plastinkalar orasidan sinusoid kapilyar o‘tadi. Bu kapilyarlarda aralashgan venoz va arterial 
kon okadi. Sinusoid kapilyarlar bo‘lakchada joylashgan markaziy venaga kelib kuyiladi. Ikkita jigar 
tasmaning ko‘shni xujayralari orasidan o‘t naychalari o‘tadi. Demak, o‘t naychasining devori 
ko‘shni gepatotsit yuzalari xisobidan xosil bo‘ladi va o‘z devoriga ega emas. Xar bitta 
gepatotsitning yuzasi bir tomondan o‘t naychasi bilan karama-karshi yuzasi esa sinusoid kapillyar 
bilan bevosita kontaktda bo‘ladi. Bo‘lakcha ichida joylshgan o‘t naychalarni xosil kiladi. Bu 
naychalar esa ko‘shilib umumiy o‘t yo‘lini xosil kiladi. 
O‘t pufagi jigarning osti yuzasida o‘t pufagi chukurchasida joylashgan. O‘t pufagining tubi, tanasi 
va bo‘yin bor. O‘t pufagining umumiy o‘t yo‘li o‘e ikki barmokli ichakning yukoiga 1/3 kismidagi 
katta so‘rgichga ochiladi.