Sport va harakatli o'yinlar o'qitish metodikasi ( basketbol)

Savatga to‘p otishlar.

O’yinning yakuniy natijasi savatga otilgan to‘plarning anikligiga boglik.Ular xar xil: yakin (3 metrgacha), urtacha (3 metrdan 7 metrgacha) va uzok (7 metrdan ortik) masofalardan bajariladi.Otishlar xarakteri buyicha xam xar xil buladi: bir joyda turib, harakatda, sakraganda.To‘plarni savatga bir va ikki kullab otish mumkin.Xozirgi kunda to‘plar savatga himoyachilarning kattik karshiligi ostida otiladi.Shuning uchun to‘pning savatga anik borishiga oyoklarning, kullarning, ayniksa panjaning tugri ishlashi, anik muljalga olish, shu sharoitga mos samarali usulni tanlash, shu bilan birga, basketbolchining muvozanat saklashiga va xar xil sharoitda kiyin koordinatsiyali harakatlarni bajarish imkoniyatlarini yaratish uchun ma’lum mushak gruppalarini bushashtirish kobiliyatlariga ega bo‘lishi katta axamiyatga ega.Rakibning harakatlari, tus-to‘polon, hisobdagi fark, charchash kabi faktorlar xam basketbolchilarning maydonda anik harakat kilishlariga salbiy ta’sir kursatadi.

Zamonaviy basketbolda to‘pni savatga sakraganda bir kullab otish savatga urta va uzok masofalardan hujum kilishning keng tarkalgan usulidir.Bunda basketbolchi dastlabki xolatda bukilgan oyoklarda turadi.Ung kul bilan to‘p otilayotganda ung oyok oldinda chap oyokka parallel xolda joylashadi.To‘p ung kul bilan otayotganda u ung yelka oldida ikala kullar bilan ushlab turiladi.Bunda kullar bukilgan, tirsaklar pastga tushirilgan, bilaklar yukoriga-oldinga karatilgan buladi.Basketbolchi kullarini va oyoklarini tugrilay boshlaydi va to‘pni otadigan kuliga o‘tkaza turib boshidavn balandga kutaradi.Sung chap kulini tushira turib, to‘pli ung kulini yukoriga, bir oz oldinga tugrilashni davom ettiradi.Keyin panjalarini aktiv harakat kildirib, to‘pni irgitadi.

Xarakatda bulganda yelkadan bir kullab otish-yugurib ketayotganda yoki shit tomonga to‘pni yerga urib yurishdan sung masofadan savatga hujum kilishda kullaniladi.Bunda otishni ung kulda bajarish uchun basketbolchi ung oyogi bilan oldinga kadam kuyib, to‘pni iladi, sung chap oyogi bilan kadamlaydi vash u oyogi bilan depsinib, yukoriga sakraydi.

Ikkinchi kadamni kuyganda xamda sakraganda to‘p yukoriga kutariladi va u butunlay tugrilanayotgan, otadigan kulga o‘tkaziladi.To‘p eng yukori nuktaga kutarilgach, panjaning harakati bilan savatga yunaltiriladi.Birinchi kadam katta, ikkinchisi esa anik yukoriga sakrashga imkoniyat yaratish uchun kichikrok kuyiladi.

To‘p savatga otilgandan sung yerga avval depsingan oyokda tushiladi.Silkinch oyok depsinish oyogining yoniga darxol kuiyladi.

Sakraganda bir kullab to‘p otish xar xil masofalardan savatga hujum kilishning asosiy usulidir.Buni bir joyda turgan xolda yoki to‘pni yerga urib yurgandan sung bajarish mumkin.Asosiy turish xolatida va shuningdek bir joyda turib savatga to‘p otilayotganda basketbolchi yukoriga ikki oyogi bilan depsinadi.Bir vaktning uzida to‘pli kullar boshdan yukoriga kutariladi. va to‘p otadigan kulag o‘tkaziladi.Basketbolchi boshqa kuli bilan uni tutishga yordam beradi. Sakraganda eng yukori nuktada basketbolchi bir kulini tushirib, otadigan to‘pli kulini yukoriga, bir oz oldinga tugrilashni taamomlaydi.Otish panjaning aktiv harakati bilan yakunlaydi.Gavda kukrak bilan savatga karatilgan, vertikal joylashgan yoki orkaga egilgan, oyoklar bushashtirilgan buladi.Yerga kaytib tushishda ikala oyok bir vaktning uzida kuyiladi.To‘pni yerga urib yurishdan yoki yugurishdan sung tuxtab, uni irgitishda basketbolchi depsinishdan oldin mustaxkam muvozanatni egallashi lozim.Buning uchun to‘pni ilayotgan basketbolchining oyoklari gavdasidan uzib ketadi va maydonga ketma-ket yoki bir oz sakrab bir vaktning uzida kuyiladi.Yelkalar tayanch oyoklar ustiga yetib kelganda oyoklar tez tugrilanadi va to‘pli kullar yukoriga harakat kila boshlaydilar.Xarakat depsinish bilan yakunlanadi.Bundan sung otish xuddi bir joyda turib otgandagidek bajariladi.

To‘pni otish choglashdan oldin himoyachi chalgitish maksadida to‘pli kul balandrokda tutib turilishi va yukoriga tugrilanishi, to‘pni savatga-gavdani orkaga tashlab, eng yukoridagi nuktada, sakrab yukoriga kutarilayotganda, pastga kaytib tushayotganda otishlar xamda tayyorlov harakatlarining tezlik bilan bajarilishi katta axamiyatga ega.

Yukoirdan bir kullab («kryuk» usuli bilan) otish savatga yakin va urta masofalardan hujum kilishda aktiv harakat kilayotgan baland buyli himoyachilarni chalgitish uchun kullaniladi.Usulning afzalligi shundaki, bunday paytda to‘p himoyachidan uzoklashtiriladi va hujumchi uni gavdasi bilan tusadi xamda to‘pni eng yukori nuktada baland traektoriya bilan otadi.Basketbolchi shitga nisbatan orkasi yoki yoni bilan turadi.ung oyogida kadamlash bilan birga gavdani savatga buradi, to‘pli kullarini pastga tushiradi va to‘pni chap kuliga o‘tkaza turib, uni yon tomonga kutaradi.Sung tayanch oyogini tugrilab va yukoriga depsinib, to‘pli chap kulining harakatini vertikal xolatgacha davom ettiradi.Otish panjaning aktiv harakati bilan yakunlanadi.Bukilgan silkinch oyok yukoriga erkin kutariladi.Basketbolchi usulni shitga yon tomoni bilan turgan paytda oldinga kadamlamasdan yoki harakatda, ikki kadam kuyib bajarishi xam mumkin.

Pastdan bir kullab otish shit tomonga tezlik bilan kilingan harakat paytida baland buyli himoyachini chalgitib, uzok masofani «uchib» utish lozim bulganda kullaniladi.Bunda basketbolchi oxirgi kadamini kuyib, oldinga-yukoriga depsina turib tugrilangan to‘pli kulini pastdan yukoriga himoyachining kullari tagidan chikaradi va panjaning yumshok harakati bilan to‘pni savatga yunaltiradi.To‘p savatga (oyoklar bukilgan xolda) juda balandga sakrab xam otilishi mumkin.

Yukoridan pastga bir kullab otish va bir kullab kayta otish bevosita shit yakinida bajariladi.Bunda to‘p juda kiska traektoriya bilan harakat kilganligi uchun rakib uni tortib ola olmaydi.Yukoridan pastga bir kullab otish uchun basketbolchi bir joyda turganda yoki harakatda bulgandan keyin savat oldida imkoni boricha yukoriga sakraydi va bir vaktning uzida to‘pli kulini savat ustiga tugrilab kutaradi. Shundan sung panjaning keskin harakati bilan to‘p pastga- savatga yunaltiriladi.

To‘p shit yakiniga yukori traektoriya bilan uzatilganda basketbolchi yukoriga sakrab, to‘pni ilib olishi va uni savatga yunaltirishi mumkin.

To‘pni savatga kayta otish uchun shitdan sapchib kaytgan yoki yukori traektoriya bilan uzatilgan to‘pni basketbolchi yukoriga sakrab, tirsakda bir oz bukilgan kulining keng yoyilgan barmoklari bilan kuti oladi. U panja va barmoklarining harakati bilan to‘pni savatga yunaltiradi.Zamonaviy basketbolda to‘pni savatga ikki kullab otish kam kullaniladi.

Yukoridan ikki kullab otish savatga bir joyda turibxamda uzok va urta masofalardan sakrab hujum kilishda kullaniladi. Bu usulni bajarishda to‘pning yukorirokda joylanishi katta axamiyatga ega.Bir joyda turib to‘p otishda kullar xuddi shu usul bilan to‘p uzatish paytdagidek joylashadi. Lekin bunda otish bajarilayotganda kullar kuprok bukilib, sung asosan yukoriga harakat kiladi.

Sakrab to‘p otishda oyoklar va gavda xuddi bir kullab otishdagidek harakat kiladi.To‘pni pastdan ikki kullab, yukoridan pastga ikki kullab va ikki kullab kayta otishlar bajarilish texnikasiga kura xuddi shu usullarni bir kul bilan bajarish usuliga juda yakindir.Birok uning farki shuki bunda harakat bir kul urniga ikki kul bilan yakunlanadi.