|
Voleybol jarıslarının' qag'ıydaları
Oyında eki komanda 6 oyınshı menen qatnasadı. Voleybol maydanshasının' uzınlıg'ı 18 m, ken'ligi 9 m, tegis ha'm ju'da' gorizontal bolıwı sha'rt. Onın' qaplaması taxtadan, plastikadan yamasa a'piwayı jerde bolıwı mu'mkin. Maydannın' ken'ligi 5 sm li sızıqlar menen shegaralanadı. Qısqa sızıqlar aldıng'ı, uzınları bolsa qaptal
sızıqlar dep ataladı. Qaptal sızıqlardın' ortası orta sızıq penen tutasadı. Bul sızıq maydandı ten' eki bo'lekke bo'ledi. On' ta'reptegi qaptal sızıqtın' keynine eki 15 sm li sızıqlar sızılg'an boladı. Bul sızıqlar top ılaqtırıw ornın shegaralaydı. Oraydan tor tartıladı. Er balalar ushın onın' biyikligi 2 m 20 sm, qızlar ushın 2 m 10 sm; u'lkenlerde: erler ushın — 2 m 35 sm, hayallar ushın — 2 m 20 sm.
Komanda ag'zaları bir qıylı kiyimde bolıp, ha'r biri o'z sanlarına iye bolıwı kerek (1 den 99 g'a shekem). Komanda sa'rdarında ayrıqsha ajıralıp turıwshı belgi boladı. Hawa suwıq bolsa, shınıg'ıw kostyuminde oynawg'a da boladı. Ha'r bir komanda da maydandag'iı 6 adamnan basqa ja'ne 6 adam boladı. Komanda oyınshıların almastırıp, olardı qaytadan ja'ne maydang'a tu'siriw mu'mkin, yag'nıy oyınshı almastırıw shegaralanbag'an.
Oyın aldınan to'reshi komanda sa'rdarların o'z aldına shaqırıp, olardın' qatnasında shek taslag'an halda kim birinshi bolıp toptı oyıng'a kirgizetug'ınlıg'ın anıqlaydı. Birinshi partiyada bir komanda toptı asırıwdı baslag'an bolsa, ekinshi partiyada basqa
komanda toptı oyıng'a kirgizedi. Top asırıw waqtında eki komanda oyınshıları u'shewden eki sızıqqa bo'linip, o'z orınlarına turadı. Torg'a jaqınıraq turg'an u'sh adam (2, 3, 4) aldıng'ı sızıq oyınshıları; 1,6 ha'm 5-oyınshılar bolsa artqı sızıq oyınshıları esaplanadı.
Bir komanda toptı oyıng'a kirgizedi, qarsılaslar bolsa onı qabıl etip, tordın' u'stinen ja'ne qarsılas ta'repke uradı. Bul jag'day komandanın' birewi qa'tege jol qoyg'ansha dawam etedi (yag'nıy top yamasa edenge tiyedi, yamasa maydannan tısqarıg'a shıg'ıp ketedi). Ha'r bir komanda topqa u'sh ret tiyiwi mu'mkin, anıg'ırag'ı, u'shinshi ret tiygende toptı qarsılas maydanshasına bag'darlaw kerek. Bunnan keyin basqa komanda top asırıwdi baslaydı (saat tili bag'darı boyınsha oyınshılar orın almasadı). Oyın waqtında yamasa top oyıng'a kirgizilgennen keyin oyınshılar maydanda sherikleri menen orın almasıwı mu'mkin. Ha'r bir komanda oyınshıları toptı tordan asırıp, ilajı barınsha qarsılas oyınshıdan topqa jete almaytug'in etip yamasa edenge tiygizgen halda soqqı beriwi kerek. Oyın 3 partiyadan ibarat boladı (xalıq aralıq talap ha'm qag'ıydalarg'a muwapıq 5 partiyadan), 25 upay toplag'an komanda jen'impaz sanaladı. Oyın ten'be-ten' na'tiyje menen juwmaqlansa, aradag'i upaylardın' ayırmashılıg'ı ekige jetkenshe dawam ettiriledi. Topti bir yamasa eki qolda urıwın'ızg'a boladı, biraq alaqanda urıw qadag'an etiledi. Eger top basqa, denege yamasa sang'a tiyse, qa'tege esaplanbaydı.
Oyınshı tek tosıq qoyg'annan keyin eki ret izbe-iz topqa tiyiwi mu'mkin (yag'nıy tosıq qoyıwda bir ret tiyse, keyin ekinshi ret te toptı urıp jiberiwi mu'mkin). Bul waqıttın' o'zinde eki oyınshı topqa tiyse, eki ret tiygen esaplanadı ha'm bunnan keyin olar u'shinshi ret tiyiwine ruxsat etilmeydi, sonın' ushın bul jerde basqa oyınshı toptı qarsılastın' maydanına urıp jiberiwi kerek. Eger top tosıq qoyıw waqtında bir neshe oyınshının' qolına tiyse, bir ret tiygen esaplanadı ha'm tosıq qoyg'an oyınshılardın' qa'legeni ja'ne bir ret topqa tiyiwi mu'mkin. Artqı sızıq wa'killeri hu'jim jasawshı soqqı beriwi ha'm tor aldında tosıq qoyıwg'a bolmaydı.
Oyınshı qarsılas ta'reptegi topqa ha'm torg'a tiyiwge bolmaydı. Tosıq qoyıw waqtında torg'a tiyip ketilse, hesh na'rse qılmaydı. Eger de eki komanda oyınshıları birge torg'a tiyip ketse, qa'tege esaplanadı ha'm top qaytadan oyıng'a kirgiziledi (onı bunnan aldın oyıng'a kirgizgen oyınshı baslap beredi). Oyın waqtında oyınshı orta sızıqtı basıp, onnan shıg'ıp ketiwi mu'mkin, tek top oyıng'a kirgizilip atırg'anda bug'an jol qoyılmaydı. Toptı maydan sırtına shıg'ıp ketken jag'dayda da qaytarıw yamasa qabıllap alıwg'a boladı. Ha'r bir komandag'a eki partiya dawamında 2 minutlıq ta'nepis alıwg'a ruxsat etiledi. To'reshi ta'repinen oyınnan shıg'arıp jiberilgen oyınshı qayta maydang'a (oyıng'a) tu'speydi. Onın' qararına qarsılıq bildiriw qadag'an etiledi. To'mendegi jag'daylarda to'reshi oyın ta'rtibi buzılg'anlıg'ın yaki oyında qa'tege jol qoyılg'anlıg'ın bildirip oyındı toqtatadı:
Top maydang'a yamasa maydan sırtrndag'ı basqa zatqa tiyse.
Komanda topqa 3 retten artıq tiygen bolsa yamasa bir oyınshı eki ret izbe-iz tiyse (tosıq qoyıwdan tısqarı).
Oyınshı torg'a tiyse.
Oyınshı qarsılas ta'reptegi topqa tiyse.
Oyınshı toptı belgilenbegen jerden oyıng'a kirgizse.
Hu'jim jasawshı soqqı beriwde yamasa tosıq qoyg'anda basqa oyınshının' ja'rdeminen paydalansa.
Toptı qaqshıp, keyin urıp jiberse (toptı qaqshıp alıwg'a bolmaydı).
Xalıqaralıq qag'ıydalarg'a tiykarlanıp oyıng'a bir neshe o'zgertiwler kirgizilgen: toptı oyıng'a kirgiziwde top tordın' u'stingi bo'limine tiyip, qarsılas maydanına o'tiwine ruxsat etiledi. Bul jag'day aldin qa'tege esaplanar edi ha'm top basqa komandag'a alıp beriler edi.
Mine usı joqarıda aytıp o'tilgen qag'ıydalar, usıllar ha'm elementler (toptı oyıng'a kirgiziw, toptı o'tkeriw awshı, soqqı ha'm t.b) voleybol oyınının' tiykarı esaplanadı.
Temag'a tiyisli soraw ha'm tapsırmalar
Voleybol maydanının' o'lshemi ha'm ondag'ı sızıqlardı aytın'.
Top uzatıwdın' qanday usılları bar?
Voleybol oyınında qanday ha'reketler boladı?
Hu'jim ha'm qorg'anıw taktikası haqqında aytıp berin'.
To'reshi qanday jag'daylarda oyındı toqtatıwı mu'mkin?
Do'stlaringiz bilan baham: |
