Sport psixologiyasi fanidan tayyorlangan

Laboratoriya eksperimenti birinchidan shunisi bilan ajralib turadiki, u alohida maxsus tayyorlangan sharoitlarda, ba’zida esa maxsus o’lchov yoki qayd etish asbob-uskunalarini qo’llash vositasida amalga oshiriladi. Ikkinchidan, bunda sinovga jalb etilganlar laboratoriyaga psixologik tajribada ishtirok etish uchun taklif etilganliklarini biladilar va bu haqda to’liq ma’lumotga ega bo’ladilar. Ularning xatti-xarakatlari aniq ishlab chiqilgan maxsus yo’riqnoma bilan boshqariladi.
Laboratoriya eksperimenti psixologik tadqiqotlarning o’ta afzal usullaridan biridir. U psixologiyada vujudga keladigan qonuniyatlarning odatda ularni yuoshqa biror bir yo’l bilan aniqlash mumkin bo’lmagan nozik jihatlarini ochib berishga imkoniyat beradi.
Tabiy eksperiment laboratoriya tajribasidan farqli o’laroq, tajri sinoviga jalb etilganlar uchun odatiy bo’lgan shart-sharoitlarda o’tkaziladi. Tabiy tajriba davomida inson faoliyatining tabiy mazmuni saqlanib qoladi (o’yin, o’qish, mehnat). Tajribaning bu turi ham tajribaviy natijalarning barcha jihatlarini o’zida saqlab qoladiU tadqiqot oldiga qo’yilgan vazifadan kelib chiqib tajribaga jalb etilgan kishida yuz b eradigan psixik jarayonlar davomida unga tajriba o’tkazuvchining faol aralashuviga asoslangan. Tabiy eksperimentda laboratoriya sharoitlarida tashkil etish qiyin bo’lgan vazifalar hal etiladi.
Suxbat usuli. Ushbu usul sinovga jalb etilganlar shaxsining ichki dunyosini (ularning e’tiqodini, intilishlarini, jamoaga nisbatan munosabatini) aniqlashtirishdagi eng asosiy usuldir. Ushbu usul tadqiqotchini qiziqtiruvchi sovallar bo’yicha unga javob berayotganlar o’rtasida bo’lib o’tadigan erkin va samimiy suxbatdan iboratdir. Bunda suxbat tergovga aylanib ketmasligiga alohida e’tibor qaratish lozim.
Ushbu uslubni to’g’ri tashkil etish uchun quyidagilarni amalga oshirish zarur bo’ladi:

• 
  Tadqiqotchining tajribaga jalb e’tilganlar bilan suxbatidan avval ham shaxsiy munosabatiga ega ekanligi;
  
• 
  Suxbatning puxta o’ylangan rejasi mavjudligi. Reja suxbatda beriladigan savollarning shunchaki ro’yhatidan iborat bo’lmasidan, balki suxbat materialini tashkil etuvchi vazifalar, muammolar tizimidan iborat bo’lmog’i kerak. Suxbat usuli nafaqat tadqiqotchi tamonidan savollar berilishini, balki tajribaga jalb etilgan shaxs tamonidan ham savollar berilishini ko’zda tutadi. Sinovga jalb etilganlarning savollari orqali ham odatda juda noyob tadqiqot materiallarini qo’lga kiritish mumkin. Suxbat turli shakllarda olib borilishi mumkin. Bu ishtirok etayotgan shaxslarning tarkibi, o’tkazilayotgan shart-sharoitlarga bog’liq bo’ladi;
  
• 
  Tadqiqotchining to’g’ridan-to’g’ri savol bermasdan, balki o’zini qiziqtirgan ma’lumotlarni olish uchun har-xil, mavzudan uzoq savollarni bera bilish fobiliyati. Zero, aynan shu yo’l bilan sinovga jalb etilgan muayyan ijtimoiy voqea-hodisalarga va hakozalarga nisbatan munosabatini bilish mumkin;
  
• 
  Tadqiqotchining jonli suxbat chog’ida o’zini qiziqtirgan faktlarni aniqlashtira olish qobiliyati, hech bir bayonnomalarsiz yoki stenogrammalarsiz ularga oydinlik kira olishga yordam beradi.