Sport menejmenti va iqtisodiyot

5-mavzu: Korporatsiyalarning ish mexanizmi va ularning xususiyatlari

REJA:

1. O‘zbekistonda korporatsiya mustaqil aksiyadorlik jamiyati sifatida
2. Korporatsiyalarning integratsion rivojlanish strategiyalari
3. Korporatsiyalarning integratsiya turlari va tiplari
4. Korporativ tuzilmalar tuzishning tashkiliy turlari
O‘zbekistonda korporatsiya mustaqil aksiyadorlik jamiyati sifatida

Korporatsiyalarni eng tarqalgan ta’rifi bu – o‘z oldiga ma’lum bir maqsadlar

qo‘ygan, jamiyat manfaatlarida harakat qiladigan, belgilangan huquqlarga ega,
yuridik shaxs hisoblangan, doimiy asosda faoliyat yuritadigan va mas’uliyati
cheklangan tashkilot hisoblanadi. Ustav fondi jamiyatning aksiyadorlarga nisbatan majburiyatlarini tasdiqlovchi muayyan miqdordagi aksiyalarga taqsimlangan xo‘jalik yurituvchi sub’ekt aksiyadorlik jamiyati deb hisoblanadi.
Jamiyat qonun hujjatlarida taqiqlanmagan faoliyatning har qanday turlarini
amalga oshirish chog‘ida huquqlarga ega bo‘ladi va majburiyatlarni o‘z zimmasiga
oladi.

Aksiyadorlik jamiyati ochiq yoki yopiq bo‘lishi mumkin. Ochiq aksiyadorlik jamiyatining muassislari tarkibiga kiruvchilarning eng kam soni cheklanmaydi, yopiq aksiyadorlik jamiyatining muassislari esa kamida uch shaxsdan iborat qilib belgilanadi. Jamiyatning har bir muassisi uning aksiyadori bo‘lishi lozim. Qatnashchilari o‘zlariga tegishli aksiyalarini o‘zga aksiyadorlarning roziligisiz boshqa shaxslarga berishi mumkin bo‘lgan aksiyadorlik jamiyati ochiq aksiyadorlik jamiyati deb hisoblanadi. Ochiq aksiyadorlik jamiyati o‘zi chiqarayotgan aksiyalarga ochiq obuna o‘tkazishga va qonun hujjatlarining talablarini hisobga olgan holda ularni erkin sotishga haqlidir.

Ochiq aksiyadorlik jamiyati o‘zi chiqarayotgan aksiyalarga yopiq obuna
o‘tkazishga haqli, jamiyat ustavida va qonun hujjatlarida yopiq obunani o‘tkazish
imkoniyati cheklab qo‘yilgan hollar bundan mustasno.

Ochiq aksiyadorlik jamiyati aksiyadorlarining soni chegaralanmaydi.

Aksiyalari faqat o‘z muassislari yoki oldindan belgilangan doiradagi shaxslar
orasida taqsimlanadigan aksiyadorlik jamiyati yopiq aksiyadorlik jamiyati deb
hisoblanadi. Bunday jamiyat o‘zi chiqarayotgan aksiyalarga ochiq obuna
o‘tkazishga yoxud ularni cheklanmagan doiradagi shaxslarga sotib olish uchun
boshqacha tarzda taklif etishga haqli emas. Yopiq aksiyadorlik jamiyati
aksiyadorlarining soni ellik nafardan ziyod bo‘lishi mumkin emas. Belgilangan
chegaradan ortib ketgan taqdirda u yopiq aksiyadorlik jamiyatlari uchun miqdori
aksiyadorlarning chegaralangan limitidan ortib ketgan shaxslar aksiyadorlar
reestrida ro‘yxatga olingan kundan e’tiboran olti oy ichida ochiq aksiyadorlik
jamiyatiga aylantirilishi, ushbu muddat tugagach, sud tartibida tugatilishi lozim.