Спорт машғулотининг


Баъзи энг кучли спортчилар фаолиятида бир йил мобайнида



Download 1,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet82/113
Sana14.11.2022
Hajmi1,54 Mb.
#865528
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   113
Bog'liq
Sport mashg’ulotining nazariy asoslari. Salomov R.S. 2005

Баъзи энг кучли спортчилар фаолиятида бир йил мобайнида 
ўтказилган мусобақалар ҳамда мусобақа учун банд бўлган кунлар 
(ўртачамаълумотлар ва бутун сонларгача яхлитланган квадратик четга
 
чиқишлар) 


205 
 
Спорт 
турлари
Яқин 
ва 
бошқа ма-
шқлар бў-
йича му-
собақа 
ларда кат-
нашган 
спортчи- 
лар фоизи 
Танланган ва 
бошқа машқ-
лар 
бўйича 
ўтказилган 
мусобақа-
ларнинг уму-
мий сони 
Мусобақа 
кунларининг сони 
Мазкур 
мусобақ
а 
кунлари 
жойлаш 
ган вақт 
(ойлар 
хисобид
а) 
Яхши 
на-
тижага 
эриши
шгача 
ўт-
казилга
н 
мусоба 
қалар 
сони 
Танлан 
машқ 
ларда 
Яқин
ва 
бош. 
машқ 
ларда 
Ергил 
атлетика 
сакраш 
21 
28 


24 








14 


Диск 
улоқти-
риш, 
ядро 
итқити
ш 
59 
23 


22 








14 


100-200м 
югуриш 
100 
22 


17 


15 





14 


800-
1500м 
югуриш
100 
1 9


16 








12 


5-10 км 
югуриш 
100 
19 


14 








11 


100-400м 
сузиш 
100 
12 


15 


12 








Оғир 
атлетика 
(штангач
ининг 
классик 
учкураш
и) 













Спортчи 
фақат 
танланган 
машқда 
мусобақалашаётганидан ёки яна қўшимча машқларда ҳам 
чиқаётганидан қатъи назар, мусоба-қалар ўз аҳамияти ва 


206 
йўналиш даражаси бўйича бир - бирларидан фарқ қилиниши 
керак. Мусобақаларнинг бир қисми хатто мусобақа даврида 
ҳам тайёргарлик характерига эга бўлади ва улардан асосий, 
энг 
масъулияти 
мусобақаларга 
яқинлаштириш 
учун 
фойдаланилади. 
Табиийки, бу даврда мусобақа машқларининг салмоғи 
ортиб боради: бу махсус - тайёрлов машқларининг 
миқдорини қисқарти-риш ҳисобига ортиб борганидан кўра 
кўпрок мусобақалардан кенг фойдаланиш ҳам машғулотларда 
мусобақа машқларини тез - тез ба-жариб туриш натижасида 
содир бўлади. Махсус - тайёрлов машқ-ларининг состави 
бундан олдинги даврнинг охирида қандай бўлган бўлса, асосан 
шундалигича қолади. 
Умумий тайёргарлик воситаларидан фойдаланишда 
анча-гина ўзгаришлар юз беради. Спорт формаси турғун 
вақтда «
салбий
» таъсир этувчи хавф камаяди ва, бинобарин, 
машқларни кенгрок миқёсда алмаштириш имконияти пайдо 
бўлади. Гарчи умумий -жисмоний тайёргарлик асосан 
илгари ўзлаштирилган машқлар материалидан кўрилса ҳам, 
бироқ 
машқларнинг 
таркиби 
ва 
уларни 
алмашлаш 
жиҳатидан тайёрлов даврининг иккинчи босқичидагига 
қараганда кўпроқ хилма-хил бўлиши мумкин. Бу умумий 
тайёр эканлик даражасини сақлаб туриш учун қулай 
шароитлар яратади. Бу эса ўз навбатида махсус тайёр 
эканликни сақлаб туриш ва янада ривожлантириш учун 
хизмат қилади. Бир ҳолатдан иккинчисига ўтишлар - фаол 
дам олиш ёрдамида иш қобилиятини кундалик тиклаб 
бориш шароити ҳам енгиллашади. Мусобақа даврида 
даврнинг узунлиги қанчалик катта бўлса ва махсус 
тайёргарликнинг мазмуни қанчалик бир хил бўлса, 
машқларнинг хилма-хиллиги-нинг аҳамияти шунчалик катта 
бўлса керак. Чунки бир йўналиш-даги фаолият қўриқловчи 


207 
тормозланишга тезроқ олиб келади ҳамда функционал 
имкониятларни чеклаб қўяди. Мусобақа даврида умумий 
тайёргарликнинг салмоғи махсус - тайёргарлик босқичида-
гига қараганда умуман паст бўлади. Агар мусобақалар даври 
нисбатан қисқа муддатли бўлса, умумий ва махсус 
тайргарликлар нисбати тахминан тайргарлик даврининг 
охирида қандай бўлса, шундай даражада сақланиб қолади. 
Агар мусобақа даври 2-3 ойдан ортиққа чўзилиб кетса, у 
ҳолда бу нисбат оралиқ босқичда умумий тайёргарликнинг 
салмоғини бир қадар ортириш томонига ўзгариши керак. 
Ҳозирги мавжуд амалиётда кўпинча мутлақо бошқача 
манзарани кўриш мумкин: мусобақалар даври бошланиши 
билан умуми тайёргарликнинг салмоғи ё кескин қисқариб 
кетади ёки йўқ даражага тушиб кетади. Ҳозирги замон 
илмий қарашлари ва илғор тажриба бундай йўлни рационал 
эмас деб хисоблаш учун етарли асос беради. 
Махсус - тайёрлов босқичида умумий тайёргарликнинг 
сал-моғи пасайиши машғулот қонуниятларига тўғри келади 
ва 
умумий 
машқ 
бидлан 
чиниққанлик 
даражасини 
йўқотишга сабаб бўлмайди (чунки биринчи босқичда 
ишлатилган юкламаларнинг катта ҳажми таъсир қилишда 
давом этади). Умумий тайёргарлик ҳажмининг бундан 
кейинги узоқ муддат қисқариши эса, турли адаптацион 
жараёнларнинг шаклланиб қолган нисбатларини булади ва 
спорт формасининг функционал базасини камайтиради. 
Шунинг учун етакчи спортчиларнинг мусобақа даврида 
машғулот учун ажра-тилган умумий вақтнинг 30%, баъзан 
хатто ундан хам ортиқ фоизни умумий тайёргарликка 
сарфлашлари тобора кўпаяётгани бежиз эмас. Тадқиқотлар, 
жумладан спортнинг тезкор - кучлилик талаб қиладиган 
турлари бўйича ихтисослашаётган спортчилар учун куч - 
қувват характеридаги машқларнинг анчагина қисмини сақлаб 


208 
қолиш зарур эканини кўрсатди (Н.Базанов, Р.Кемпбелл, 
В.Бара-новский ва бошқалар). 

Download 1,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   113




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish