So'z turkumlari

Otlarning yasalishi

Otlar yasalish xususiyatlariga ko'ra boshqa turkumdagi so'zlarga nisbatan alohida ajralib turadi. Chunonchi, otlarda yasovchi qo'shimchalar ko'p bo'lib, ular ishtirokida ko'plab yangi so'zlar yasalganidek, so'z qisqarishi asosida yangi so'zlar yasalishi ham ot turkumiga xosdir. Shu boisdan ham otlar yangi so'zlar riisobiga tez boyib boruvchi turkumdir. Otlar asosan morfologik va sintaktik usullar bilan yasaladi. So'z o'zak negiziga maxsus so'z yasovchi go'shimchalar qo'shish bilan ot yasalishi morfologik usul bilan yasalishdir. Ot yasovchi qo'shimchalar yordamida ot, sifat, son, fe'l va boshqa turkumlardan so'z yasaladi. Masalan, ishchi (otdan), terim (fe'l dan) , birlik (sondan ), yaxshilik (sifatdan).
Morfologik usul bilan quyidagi ma'nolarni bildiruvchi otlar yasaladi.

1. 
   Shaxs otlari.
   
2. 
   Narsa - qurol otlari.3.O’rin- joy otlari.
   

4. Mavhum otlar.
Shaxs oti yasovchi qo'shimchalar. Bu guruhdagi otlar katta miqdorni tashkil qilganidek, turli ma'nolarni ham ifodalaydi. Shaxs oti yasovchilar orasida eng faol va turli ma'nolardagi otlar yasovchi qo'shimcha- chi qo'shimchasidir. Bu qo'shimcha barcha so'z turkumlari va boshqa tillardan kirgan so'zlarga ham qo'shilib quyidagi ma'nolarni ifodalovchi otlar yasaydi.
1. -chi qo'shimchasi: a) ot va fe'l negizlariga qo'shilib, negiz orqali ifodalangan narsa, predmet bilan shug'ullanuvchi ma'nosidagi otlar yasaydi. ishchi, suvchi, terimchi, o'quvchi, o'qituvchi kabi.
b) Ot, sifat, son negizlarga qo'shilib negiz anglatgan predmet, narsa-hodisaga mansub ekanlikni ifodalovchi otlar yasaydi: Tursunoychi, musobaqachi, a'lochi, og'machi, o'n-mingchi.
d) Fe'l va sifat negizlarga qo'shilib negiz anglatgan belgi, xususiyatga egalikni bildiruvchi otlar yasaydi: yozuvchi, sinovchi, qiziqchi, yolg'onchi kabi.

1. 
   -chi kasb-hunar yoki mutaxassislikni ifodalovchi so'zlargaqo'shilib, fe’l negizi orqali anglashilgan kasb-korga egalikni bildiruvchiotlar yasaydi: pichoqchi, suvoqchi, tilchi.
   
2. 
   -dosh. Bu qo'shimcha negiz anglatgan shakl yoki predmetbilan birgalik ma'nosidagi otlar yasaydi. a) Yashash joyda fikrdabirgalikni ifodalovchi otlar yasaydi: vatandosh, mahalladosh,flkrdosh, suhbatdosh. b) Qarindoshlik jihatdan birlikni bildiruvchiotlar yasaydi: qarindosh, qondosh, jondosh.