So‘z turkumlari sistemasi, ularning lison-nutq dixotomiyasidagi o‘rni

til sathida asosli va barqaror tekshirib bo‘ladi. Nutq sathida esa so‘zning (leksemaning emas) maʼno jilolari, nutqiy – situativ xususiyatlari amalda bo‘ladi; mazkur holda turkumlararo aloqani xolisona tekshirish mushkul. Shu sababli nutq sathida so‘z turkumlarining ko‘chishi hodisasinigina kuzatish samara beradi; zero, so‘z turkumlariaro ko‘chish so‘z turkumining nutq sathidagi o‘zaro aloqalarining maʼlum shaklidir; bu hodisa aynan nutqiy xususiyat kasb etadi.

• Lisoniy birliklarning muayyan birlashtiruvchi maʼno asosida maʼlum paradigmalarga birlashuvi uning maydon nazariyasi bilan aloqadorligiga ishora qiladi. Shuni taʼkidlash lozimki, lingvistikaga maydon tushunchasi mazmuniy maydon sifatida kirib keldi. Tilshunoslikda maydon tushunchasining uzil-kesil shakllanishiga yordam bergan hal qiluvchi tadqiqotlardan biri L.Vaysgerberningishlari bo‘ldi. Vaysgerber fikricha, tilni ruhiy mazmunning oddiy vositasi sifatida emas, balki dunyoni intellektual shakli sifatida o‘rganish zarur, uningcha semasiologiya maʼnolar xususidagi fan bo‘lmay, tushunchalar haqidagi taʼlimot bo‘lishi kerak.

• So‘z turkumlarini o‘zida qamragan semantik maydonning asosiy xususiyatlarini quyidagicha taʼriflash mumkin:

• 5) maydonning tarkibida yadroviy va periferial qismlar mavjud bo‘ladi. Yadro dominant birliklardan iborat bo‘ladi, periferiya esa bir necha passiv zonadan iborat bo‘ladi;

• 4) maydonning strukturasida bir necha maydonchalar mavjud bo‘lishi mumkin;

• 3) maydon bir xil yoki turli xil unsurlardan iborat bo‘lishi mumkin;

• 2) maydonni hosil qiluvchi unsurlar semantik va bajaradigan vazifalar jihatidan umumiylikka ega bo‘ladi;

• 1) maydon o‘zaro struktur aloqalarga ega bo‘lgan tarkibiy qismlardan iborat;

• 8) yadro va periferiya o‘rtasidagi chegara noaniq va o‘zgaruvchan.

• 6) yadroviy qismlar til unsuri bajaradigan asosiy vazifani o‘z ustiga oladi, shu sababli ularning qo‘llanish chastotasi yuqori;

•