Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

60-rasm.
Makka shahridagi Ka’ba

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
152 
Muqaddas Yozuv ko’p nomlaridan biri bo’lgan «Qur’on» so’zi – arabcha 
«iqro» (o’qimoq) fe’lidan olingan. Boshqa 
fikrga binoan, u suryoniy tilidagi «kerain», 
ya’ni «muqaddas yozuv» ma’nosini 
bildiruvchi so’zdan olingan. Qur’on 
suralardan iborat. Sura Qur’ondan bir 
bo’lak bo’lib, eng kami uchta yoki undan 
ortiq oyatlarni o’z ichiga oladi. Qur’onda 
jami 114 ta sura mavjud. Oyatlar soni esa, 
Qur’on mantlarini taqsimlashning turli 
yo’llariga ko’ra, 6204 ta, 6232 ta, hatto 6666 tagacha belgilangan. Bu har xillik 
Qur’on nusxalarining bir-biridan farqli ekanligini emas, balki undagi oyatlarning 
turli qiro’at maktablarining (ularning soni 14 dan ortiq) an’analari bo’yicha 
turlicha taqsimlanganligini bildiradi. 
Islom milodiy VII asrning boshlarida Arabiston yarimorolida paydo bo’lgan. 
Ushbu davrdagi hududning ijtimoiy-iqtisodiy ahvolni ko’rib chiqamiz. Yarimorol 
aholisining asosiy qismini arablar tashkil etgan. Islom vujudga kelishi arafasida 
arablar, asosan, chorvachilik bilan shug’ullanar edi. Arabistonning qulay geografik 
o’rni (hududidan g’arb va sharq davlatlarini bog’lovchi karvon yo’llari o’tgan va 
uchta qit’ani tutashtirib turadi) sababli, savdo-sotiq va hunarmandchilik qadimdan 
rivojlangan. Iqtisodiyrivojlanish darajasi yarimorolning hududlarida turlicha 
bo’lgan. Uning bepoyon cho’llarida yashagan ko’chmanchi arablar chorvachilik 
bilan shug’ullangan.Yarimorolning shimoliy qismida Vizantiya va Mesopotamiya 
kabi qadimgi madaniy markazlarning ta’siri kuchli edi. Karvon yuli o’tgan janubi-
g’arbiy qismi (Hijoz)da qadimdan savdo-sotiq, sun’iy sug’orishga asoslangan 
dehqonchilik va, qisman, hunarmandchilik rivojlangan. Milodiy I asrda 
Arabistonning janubi-g’arbiy qismida shahar-davlatlar vujudga kelgan. IV—VI
asrlarda bu yerda Makka, Yasrib, Toif singari yirik shaharlar mavjud edi. Ularda 
istiqomat qiluvchi arab zodagonlarining daromadini karvon yo’llaridan kelayotgan