Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

 
Shiva
52-rasm.
Hinduizm oliy xudolari:

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
133 
topshiradilar. Hivaizmning katta oqimlaridan yana biri 
lingachilar
bo’lib, ular 
bo’yinlariga 
linga
osib yuradilar. Kimdir uni oltin, kumush qutida olib yuradi. 
Ibodat vaqtida uni chap qo’llarida tutib turadilar. 
Lingachilar
bir necha urug’larga 
bo’linib, o’zaro qudachilik qilmaydilar.
Yoglar o’zlarini tarkidunyo qilgan odam sifatida turli ko’yga soladilar. Uzoq 
vaqt nafas olmay o’zlaridan ketadilar, bu vaqtda ular Shiva bilan yolg’iz qoladilar; 
omma oldida havoga ko’tariladilar; yana gipnoz usulida o’rgatilgan echki yoki ilon 
yordamida sadaqa yig’adilar.
Shivaizmning mayda oqimlari 
oriylar
ga tegishli bo’lmagan an’analar bilan 
sug’orilgan. Deylik, hakta oqimi hayvon yoki odamlarni qurbon qilishi bilan 
ajralib turadi. Hozir turli balo-ofatlar paytida qilinadigan bunday qurbonliklar yo 
yo’q bo’lib ketgan, yoki maxfiy ravishda amalga oshiriladi. Xalq orasida 
Shivaning 1008 ta nomi bor. 
Vishnu – hozirgi Hindiston panteonida birinchilik uchun kurashayotgan 
ikkinchi ilohiyatdir. Rigvedada tabiatga jon ato etuvchi quyosh xudosi Vishnu 
birinchi darajali ilohiyatdir. Unda Vishnu juda saxiy qilib tasvirlangan. Ibodat 
paytida uni Savitar, Roxita, Surya, Adita nomlari bilan ham ataydilar. U butun 
koinotni uch qadamda bosib o’tishi va havoda muallaq yura olishi xususiyati bilan 
tavsiflanadi. Yarim inson, yarim xudo shaklidagi qahramon Krishna Vishnuga 
qo’shilib ketgan deb tasavvur qilinadi. 
Maxabxarata va Ramayana dostonlarida 
Avatara
, ya’ni insonning Vishnuga 
qo’shilib ketishi haqida so’z yuritiladi. Vishnu gohida to’rt qo’lli qilib tasvirlanadi. 
Vishnuning ommaviy ibodat marosimlari ba’zan juda murakkablashib uzoq vaqt 
davom etadi. U hech qachon inson yoki hayvonning qurbonlik qilishni talab 
qilmagan. 
Krishna («
qora»
) o’zining tabiiy kelib chiqishiga ko’ra juda murakkab 
obrazdir. U haqda olov, chaqmoq, momoqaldiroq, osmon, quyosh bilan bog’liq 
afsonalar mavjud. Krishna jangovor, yengilmas qahramon sifatida ta’riflanadi. U 
urushda ham, sevgida ham yengilmas bahodir, ammo juda ayyor tabiatga ega. Xalq 

---