Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

51-rasm.
Hinduiylik diniy 
ramzi

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
132 
ko’ra, braxmanlar nafaqat oliy tabaqa vakillaridan, balki oddiy xalq ichidan, hatto 
ayollardan bo’lishi ham mumkin.
Hinduizmda 
trimurti
(uchlik) – Braxma, Vishnu, Shiva xudolari oliy
xudolardir (52-rasm). Ular ichidan eng kattasi Braxma – dunyoni yaratgan xudo 
hisoblanadi. Biroq, hinduizmda faqatgina Vishnu va Shivagagina sig’inadilar. 
Shunga binoan, hinduizm ikki asosiy oqimga bo’linadi: Shivaga sig’inuvchilar va 
Vishnuga sig’inuvchilar.
Shiva oddiy xalq ommasi – kambag’allarning ilohiyati hisoblanadi. U 
Rigvedaning birinchi nusxalarida Rudra nomi bilan zikr etilgan. Atxarvavedada 
Rudraning roli oshib boradi. Yajurvedada Rudra Agni timsolida berilgan. U 
Ishana, Ishvara, Maxadeva (buyuk xudo) nomlari bilan ham ataladi. 
Hindistonda Shivaizmning o’n uchga yaqin asosiy oqimlari mavjud. 
Shivachilar orasida asosiy oqim sifatida 
tridandinalar
(uch tayoqlilar) va 
smartlar
(
smriti
so’zidan – 
haqqoniy rivoyatlar
)ni aytib o’tish mumkin. 
Tridandinalarning
markazi Varanasi bo’lib, unda tarkidunyochilikda hayot kechiradilar. 
Smartlarning
bir qismi rohiblikda, yana bir qismi – dunyoviylik holatida yashaydilar. Ushbu 
oqimlarning har ikkalasi ham faqat braxmanlarnigina o’z saflariga qabul qiladilar. 
Dandilar
, ya’ni zohidlar oriylarga xos bo’lmagan ba’zi marosimlarni o’tkazadilar. 
Jumladan, shu oqimga kirayotgan paytda oyoqlarining pastki qismidan qon 
chiqaradilar. O’lganlarni yerga dafn qiladilar yoki muqaddas daryolardan biriga 
Braxma
Vishnu