Soliq mexanizmi tushunchasi. Reja

Soliq siyosatining makroiqtisodiy samarasi.

Iqtisodiyotning samarali rivojlanishi ko’p darajada davlat tomonidan iqtisodiyjarayonlarni boshqarishni to’g‘ri tashkil etishga bog‘liq bo’lib qolmoqda. Shutufayli ham O’zbekiston Respublikasining bozor munosabatlariga o’tishxususiyatlaridan biri davlatning iqtisodiy o’zgarishlarning tashabbuskori va boshislohotchisi qilib belgilanganidir.Bozor munosabatlariga o’tishning qiyin davrida aholining manfaatlarini faqatkuchli qayta taqsimlash vositasiga ega bo’lgan davlatgina himoya qilishgaqodirdir. Bozor iqtisodiyotiga o’tishning dastlabki yillaridanoq davlat iqtisodiyotnitartibga solishda soliqlardan ushbu kontseptsiyaga asoslangan holda foydalanibkelmoqda.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida mamlakat iqtisodiyotining rivojlanish darajasi,boshqa ko’pgina omillar bilan bir qatorda, unga nisbatan yurgizilayotgan soliqsiyosatiga ham bevosita bog‘liqdir. Davlat soliq siyosatini ishlab chiqib va unihayotga tatbiq etib, iqtisodiy rivojlanishga ijobiy yoki salbiy ta’sir ko’rsatadi. Shuboisdan davlat soliq siyosati orqali makroiqtisodiy samaradorlikka erishishimumkin.
Soliq siyosatini amalga oshirishda xizmat qiladigan soliq dastaklari(imtiyozlar, stavkalar, soliqqa tortiladigan bazani shakllanishi va boshqalar) kuchlita’sir etuvchi va qiyin boshqariladigan soliq qurollaridir. Masalan, soliqto’lovchilarga keng soliq imtiyozlarini berish byudjetning daromadlarinishakllantirish nuqtai nazaridan butunlay teskari oqibatlarga olib kelishi mumkin.Boshqa tomondan esa, soliq imtiyozlarining har tomonlama bekorqilinishi tadbirkorlik faolligiga salbiy ta’sir ko’rsatishi va korxonalarning ishlabchiqarish hamda noishlab chiqarish sohalariga kapital qo’yilmalarning sezilarlikamayishiga sabab bo’ladi. Buning oqibatida ba’zi tarmoqlardagi mavjudmuvozanat buziladi.
O’zbekiston Respublikasida mustaqillik yillarida yurgizilayotgan iqtisodiysiyosatning tarkibiy qismi bo’lgan soliq siyosati mustaqil ravishda yurgizilayotgansoliq siyosati hisoblanib, uning markaziy vazifalaridan biri sifatidarespublikamizda bozor munosabatlarini qaror toptirish va uni rivojlantirishgaxizmat ko’rsatish qaralmoqda. Bozor iqtisodiyoti sharoitida tadbirkorlik muhitiniyaratish va uni rivojlantirish alohida ahamiyat kasb etganligi uchun soliq siyosatiham bizning respublikamizda tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlashga qaratilganligi,shak-shubhasizdir.