Soliq mexanizmi tushunchasi. Reja

Soliq siyosatini takomillashtirish kontsepsiyasi doirasida O’zbekiston Respublikasi soliq tizimining o’ziga xos xususiyatlari.

Soliq siyosatini rivojlantirishga xizmat qiluvchi eng avvalo iqtisodiyotni
erkinlashtirish va islohatlarni chuqurlashtirishni huquqiy qonunlar nafaqat
iqtisodiy balki ham ijtimoiy hamda siyosiy vazifalarni hal qilish asosiy rol
o’ynaydi. Respublikamizni soliq siyosatining huquqiy asoslari mustaqillikning
dastlabki kunlaridan boshlab kuchga kirganligi bevosita mustaqil soliq siyosatini
shakllantirish va davlat vazifalarini bajarishga xizmat qilishi fikrimiz dalilidir.
Mustaqil soliq siyosatini yuritish davlatning soliq munosabatlari doirasidagi
farmon, qonun va qarorlari ijrosini ta’minlash hamda uni tashkil qilish uchun
ishlab chiqilgan chora-tadbirlarga asoslangan, har tomonlama mustaqil
munosabatlarni va barqarorlashtirish yo’lida shakllanadi va rivojlanadi.
Soliq siyosati moliya siyosatining tarkibi sifatida bozor iqtisodiyotining
zaruriy qismi bo’lib hisoblanadi. Soliq siyosatining muvaffaqiyatli amalga
oshirilishi uchun u ilmiy jihatdan asoslangan bo’lishi shartdir. Soliq
munosabatlarini chuqur o’rganish, undan ilmiy xulosalar chiqarish orqaligina soliq
siyosatida katta muvaffaqiyatga erishish mumkin bo’ladi.
Soliq siyosatini soliq va soliq tizimini rivojlantirish maqsadida soliq to’lovlari
davlat oldida turgan vazifa va chora-tadbirlarni to’liq moliyaviy resurslar bilan
ta’minlash imkoniyati yaratilmas ekan, byudjet taqchilligiga duch kelishga to’g’ri
keladi. Bunday nuqsonlarni kelib chiqishning oldini olish va mutaxassislardan
tashkil topgan koordinatsion kengashni tashkil etish va ularga soliq
munosabatlarini dinamik o’zgarishini kuzatish orqali fikrlar va tavsiyalar ishlab chiqish mas’uliyatini yuklash maqsadga muvofiqdir. Bu esa quyidagi chora-
tadbirlarni ishlab chiqish borasidagi faolligini oshirishni taqozo etadi, ya’ni:
- soliqlarni zamonaviy ijtimoiy muhitni yaratishga qaratilishi;
- soliqlarni iste’molchilarga tushadigan og’irligini tinimsiz oqilona soliq
munosabatlarini qo’llash orqali engillashtirib borishni;
- zamonaviy soliq munosabatlarini yuzaga keltirish orqali faoliyat
ko’rsatuvchi xo’jalik sub’ektlarining sonini oshira borishi;
- soliq munosabatlari har tomonlama boshqa moliyaviy ko’rsatkichlar va
ularni o’sishiga monand olib borishiga zaruriy shart-sharoitlar yaratishni;
- xo’jalik sub’ektlari va aholini keng qatlamini soliq qonuniyatlariga amal
qilishi uchun zaruriy shart-sharoitlarni yaratib berishni. Shunday qilib soliqlarni
oqilona tartibga solishda, xalq manfaatlari yo’lidagi ta’sirchanligini oshirishda
byudjet taqchilligini oldini olishda soliq siyosati muhim o’rin egalomogi lozim.
Amalga oshirilayotgan chora-tadbirlarni, ya’ni kichik biznes korxonalarini
moliyaviy qo’llab-quvvatlash, korxonalarni modernizatsiyalash orqali ularni turli
faoliyat yurg’izishga qaratish, moliyaviy bozorni barqarorlashtirish, aholining keng
qatlamini moddiy qo’llab-quvvatlash, ijtimoiy muhofazani kuchaytirish va
xizmatlarni soliqdan kompleks foydalanish orqali amalga oshirish soliq siyosatini
barqarorlashtirishga qaratilishi bilan hal etilishi mumkin.

41.