54 o’zidan. Ammo shunda ham aqlingizning bir chetida shubha chirog’chasi yonib turadi.
Albatta, ming usta dorboz bo’lsa ham, ehtiyot bo’lish kerak.
Shubha va ishonch – ajoyib juftlik. Ular bir-biriga mahkam bog’langan. Biri qancha
kuchaysa – ikkinchisi ham shuncha kattalashadi. Ikkisining bu xususiyati yodingizda
tursin – keyinroq biz bunga qaytamiz.
Maqsadlarga erishishga qaytsak. Siz bir ishga kirishdingiz va uni muvaffaqiyatli
so’ngiga yetkazishingizga ishonasiz. Ana shu ishonchingiz sizning maqsad sari boradigan
yo’lingizni xuddi qo’lchiroqdek yoritib boradi. U sizga uzoqda turgan maqsadingizni
xuddi durbindek yaqinlashtirib oydinlashtirib ko’rsatadi.
Ammo eng qiziq ish shu yerda boshlanadi. O’yinga shubha aralashadi – u sizning
qo’lchirog’ingiz nurini har tomonga sochib tashlaydi (shuning uchun shubhalangan odam
ikkilanadi, yo’nalishi aniq bo’lmaydi). Natijada siz ko’zlagan maqsadingizdan
chalg’iysiz – uni qorong’uda ko’rmay qolasiz.
Ana shu jarayonda shubhalariga bas kelolmagan odamlar maqsadlariga erisha
olmaydilar. Kamdan-kam odamlar esa maqsaddan chalg’imay borishni uddalaydi.
Sizga avval aytgan gapimni qaytaraman:
Hayotda omad yoki omadsizlik bo’lmaydi . Siz erisholgan narsalar ham, qo’ldan boy bergan narsalar ham faqat o’z
qarorlaringiz natijasidir. Ya’ni hayotingizda sodir bo’layotgan har narsa uchun
javobgarlikni omad, baxtsizlik, taqdir yoki yana allanimalarga emas – o’z zimmangizga
olishni o’rganing. Kuchli shaxsiyat egalari o’z hayoti uchun mas’uliyatdan qo’rqmaydi.
Kimdir sizga o’z maqsadingizga erishish uchun bunga qattiq ishonish kerak desa –
quloq solishga shoshilmang. Axir, ishonch qancha kuchaysa – shubha shuncha ortadi.
Siz, undan ko’ra, harsangni boshqa tomondan turtib ko’ring.
Maqsadga erishishda shubhaga berilmaslik sirlarini aytishdan avval sizni yana bir
kuch bilan tanishtiray.
Ishonch, albatta, yaxshi narsa – ammo u eng kuchli narsa emas. Ishonchdan bir
pog’ona yuqorida ixlos turadi – uning qudratini hammamiz bilamiz. Ixlos ortidan o’z
dardiga davo topganlar kam emas. Bizning ajdodlarimiz asrlar davomida qo’llab
kelayotgan ixlosga asoslangan davolash usullarini g’arb psixologlari endi anglab
yetishyapti. Ular bu sohani “ishonch terapiyasi” deb nomlashadi. Uning yordamida yengil
darajadagi rak kasalligini davolagan holatlar fanga ma’lum.
Ammo biz tanishmoqchi bo’lgan kuch ixlosdan ham yuqoriroq. Bu kuch –
bilim .
Yo’q – bu bilan siz maktabda yoki oliygohda oladigan ma’lumotni nazarda tutmayapman.
Bilim – juda oddiy so’z, bir qarashda. Ammo men sizga uning asl ta’rifini beraman.
Uni ko’pincha
ma’lumot bilan adashtirishadi. Aytaylik, siz velosiped haydashni
bilasizmi? Bu savolga javob “ha” yoki “yo’q” bo’ladi. Men sizdan “Velosipedni haydash
uchun nimalar qilish kerakligini bilasizmi?” deb so’rasam-chi? Bu savolga qo’rqmay ha
deb javob berasiz. Ammo hech velosiped haydamagan bo’lsangiz, bu ma’lumot sizga
buni darrov uddalab ketishga yordam bermaydi.
Bilim – bu amalda ishlatilgan ma’lumot. “Velosiped haydash uchun uning tepkisini
bosish va muvozanatni saqlash kerak” – bu ma’lumot. Buni amalda qila olsangiz – bu
bilim.