Sof holda uchraydigan minerallar Mis – Cu

Oltin – Au. Tabiatda oltin toza holda uchraydi – 98–99 %, ba’zan aralashmada 65–75 % atrofida. Oltin tarkibida kumush 30 %, mis esa 9,2 %; ba’zan 20 % bo‘lsa – «kuproaurit» deyiladi.
Oltinning kub singoniyadagi xili tabiatda kam tarqalgan. Ba’zan oktaedr, rombododekaedr qiyofasida uchraydi. Rangi – tilla sariq (ku- mushga boyi och sariq). Oltin odatda yaltiroq metall, qattiqligi 2,5–3. Oltin egiluvchan va cho‘ziluvchan bo‘ladi. U osonlik bilan pachoq- lanib yupqa varaqchalarga aylanadi.
Tabiatda oltin mayda – dispers holda bo‘ladi. Oltinning bir oz qis- mi sulfid minerallarida pirit, xalkopirit va arsenopiritlarda joylashadi. Oltinning yirik kristallari mavjud, ammo kam uchraydi. Chilida sochma cho‘kindi jinslar oralarida 153 kg sof oltin topilgan. Avstraliyada (Uelsda) 93,5 kg, Rossiyaning Chelyabinsk viloyatida (Mias) 36,0 kg og‘irlikdagi oltin topilgan. Oltin kislotalarda erimaydi (faqat KCN da eriydi).
O‘ta asos magmatik tog‘ jinslarida oltinning miqdori boshqa mag- matik jinslarga nisbatan 10 barobar ko‘p (3 · 10–6 %) bo‘ladi, ammo oltinning aksariyat konlari nordon magmaning gidrotermal mahsuli- dan paydo bo‘ladi. Masalan, Zarmiton (Shimoliy Nurota) va Muruntov (Qizilqum) oltin konlari shu holda yuzaga kelgan. Oltin kvars to- mirlarida va ba’zan shtokverk shakllarida sulfid minerallari, tellu- ridlar, sheelitlar bilan birga uchraydi (24-rasm).

24. 
    rasm. Sof oltin
    

Oltin konlari oltin – sulfid minerallarida o‘simta ravishda va kvars tomirlarida yuzaga keladi.

Gidrotermal jarayonlarda yuzaga kelgan sulfid-oltinli konlarning oksidlanish zonasida limonit, azurit, qo‘rg‘oshin, vismut, surma oxra- lari bilan birga assotsiatsiyada qayta yuzaga kelgan mahsulot sifatida uchraydi. Oltin asosan pul va valyuta sifatida hamda bezak ishlarida,
zebi-ziynat buyumlarini tayyorlashda, meditsinada, fizik va kimyoviy asboblar tayyorlashda va boshqa ko‘plab maqsadlarda qo‘llaniladi.
Platina – Pt guruhi minerallari. Sof tug‘ma platina guruhiga man- sub minerallar xilma-xil bo‘lib, ular platina, iridiy, osmiy, palladiy, rodiy va boshqalardir. Platina guruhi minerallari orasida poliksen va palladiyli platinalar yer po‘stida keng tarqalgan.