Sodda hayvonlar tipi (Protozoa)

Sakkiz mingga yaqin turni о‘z ichiga oladigan bu sinf 2 ta kichik sinfga bо‘linadi.

• 1. О‘simliksimon xivchinlilar
• 2. Hayvonsimon xivchinlilar
• О‘simliksimonlarning harakterli vakili yashil evglena (Evglina virdis) kо‘pincha tо‘xtab qolgan kо‘lmak suvlarda ba’zi bir ifloslangan hovuzlar hamda vaqtli suv havzalarida kо‘plab uchrab, suvning kо‘karishi (“gullashi”)ga sabab bо‘ladi. Yashil evglena tanasining oldingi qismida joylashgan ancha uzun xivchinining buralib- eshilganligidan bir tekisda harakatlanadi. U bir necha nihoyatda nozik tolalardan tarkib topgan.

Hayvonsimon (Zoomastagina) xivchinlilar

• Bu geterotrof usulda hayot kechiradigan xivchinlilarni bir necha xili dengizlarda va chuchuk suvlarda hamda hayvonlar va inson tanasida parazitlik qilib hayot kechiradi.
• Bularning ayniqsa hayvon va inson tanasida parazitlik qiluvchi turlari nihoyatda xilma-xildir va xavfli kasalliklarni tug‘diradi.
• Masalan: triponasomalar – parazit xivchinlilarning eng xavflilaridan bо‘lib, ular turli umumrtqali hayvonlar, jumladan insonning qonida hayot kechiradi. Triponasomaning tanasi chо‘ziq yassilashgan bо‘lib oldingi tomondan ayrilgan bitta xivchini orqaga yo’nalib yon tomonga yopishgan. Shu joyda xivchin ektoplazmaga tutashib, tо‘lqinlanuvchi parda hosil qiladi. Parazit mazkur parda vositasida harakat qiladi. Murakkab tuzilgan bazal tanacha (kenitoplastlar) xivchinning endoplazmadagi qismida joylashgan. Bir yadroli, bо‘linish yo’li bilan kо‘payadi. Kattaligi 15-30 mk.

Infuzoriyalar (Infusorta) sinfi

• Bu kiprikli hayvonlarning hozirgi vaqtda 6 mingdan ortiq turi ma’lum bо‘lib, bularning bir qanchasi dengiz va okeanlarda, chuchuk suvlarda, nam tuproqli joylarda tarqalgan. Ba’zilari esa hayvonlar tanasida parazitlik qiladi.
• Tufelka infuzoriyasi (Paramecium cavdotum)
• Bu hayvonning tanasi yassiroq tuzilgan bо‘lib, oldingi qismi bir oz ensiz tumtoqroq, orqa tomoni serbarroq-uchlik bо‘lib, tanasi umuman tuflini tagcharmini eslatadi. Tanasi kiprikchalar bilan qoplangan (15 mingtagacha) bular yordamida harakat qiladi.