Социолингвистика



Download 329 Kb.
bet12/41
Sana08.07.2022
Hajmi329 Kb.
#757767
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   41
Bog'liq
1-маъруза

2.10. So‘zlashuv tili
So‘zlashuv tili – adabiy til me’yorlariga ega bo‘lmagan, ma’lumotsiz va o‘rta ma’lumotli shahar aholisining nutqi. So‘zlashuv tiliga koynening bir turi sifatida qarash mumkin. Sotsiolingvistikada so‘zlashuv tili terminini izohlash o‘ziga xos murakkablik kasb etadi. So‘zlashuv tili rus tilidagi просторечие termining tarjimasidir. Просторечие rus milliy tiliga xos bo‘lgan til tarmog‘i bo‘lib, rus sotsiolingvistikasida keng qo‘llaniladi. Fransuz tilining tarmoqlaridan biri bo‘lgan langue populaire, rus tilidagi просторечие terminini ifodalay olmaydi. Ingliz tilining amerikacha variantidagi umumiy sleng rus tilidagi просторечие termini bilan qiyoslanishi mumkin. Biroq umumiy slengning tashuvchisi, egasi bo‘lmaydi, u ingliz tilini funksional-stilistik turi hisoblanadi (umumiy sleng unsurlari ommaviy axborot vositalarida keng qo‘llaniladi; keyingi yillarda rus tilshunoslari ham rus tilida so‘zlashuv tili va ijtimoiy jargon o‘rtasida oraliq o‘rinni egallagan umumiy jargonni ajratish lozim deb hisoblashmoqda (Qarang: Yermakova va b. 1999).
So‘zlashuv tili og‘zaki nutq shaklida amalga oshiriladi. So‘zlashuv tili oila (oila ichida va qarindosh-urug‘lar bilan muloqot qilish)da, navbatda turganda, mahallada, qo‘ni-qo‘shnilar bilan muloqot qilganda, shuningdek, sud (guvohlik berish)da, shifokor huzuri (bemorning shikoyati)da va h.k. vaziyatlarda qo‘llaniladi. So‘zlashuv tili shahar sharoitida turli dialektlar va jargonlar oqimining aralashuvi oqibatida yuzaga keladi.
Nemis sotsiolingvistlarining fikricha, standartlashgan adabiy til sotsiolingvistika uchun alohida qiziqish uyg‘otmaydi, chunonchi, ushbu fan, avvalo, til variantliligini tahlil etishni maqsad qiladi19. Shu ma’noda, so‘zlashuv tilini o‘rganish ko‘proq samarali bo‘ladi. GFR sotsiolingvistlarining fikricha, tilning ushbu turini tashuvchilar shahar aholisining o‘rta va oliy qatlamini tashkil qiladi 20.
Demak, so‘zlashuv tili – bu ijtimoiy qoliplashgan variant. U kundalik muomala tili bo‘lib, qo‘llanish vaziyatlari jihatidan cheklangandir21. Til tizimi nuqtayi nazaridan so‘zlashuv tili – nutqiy muomala jarayonida adabiy tilning ba’zi o‘zgarishlarga uchragan ko‘rinishi. So‘zlashuv tilidan foydalanuvchilarning doirasi nihoyatda keng bo‘lgani uchun, u jiddiy ichki differensiatsiyaga uchragan. Bundan tashqari, u mamlakatning turli mintaqalarida tarqalgan dialektlarning ta’sirida anchayin variantlashadi22.

Download 329 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish